Берзанските пазари во Азија и Европа беа поплавени поради тарифите што ги воведе американскиот претседател Доналд Трамп, по што Пекинг возврати со контрамерки.

Сè паѓа

Од објавувањето на царините на Трамп - 10 отсто за увезената стока од сите земји, со повисоки стапки за клучните партнери како Кина, ЕУ и Виетнам - глобалните пазари изгубија трилиони долари во вредност.

Европските берзи се на најниско ниво во последните 16 месеци. Паѓаат дури и акциите на одбранбените компании, како што е производителот на оружје „Рајнметал“, чии акции паднаа за речиси 24 отсто. Во однос на банките, „Барклајс“ падна за 8 отсто, „Натвест“ 7 отсто итн.

И додека европските берзи се на најниско ниво во последните 16 месеци, австралиската берза заврши на најниското ниво од крајот на 2023 година.

Тоа е особено драматично во Азија. Берзата во Хонгконг падна за цели 13,22 отсто. Ова е најлошиот ден за таа берза во последните 28 години. Освен Хонгконг, најтешко погоден пазар е Тајван. Еден аналитичар на Би-би-си ја нарече ситуацијата во Азија „крвопролевање“.

„Голдман Сакс“ ја зголеми својата процена за ризикот од рецесија во САД во следната година од 35 отсто на 45 отсто, истовремено намалувајќи ја својата прогноза за економски раст. „ЏП Морган“ сега проценува дека има 60 отсто шанси за рецесија и во САД и на глобално ниво.

Како кризата на берзите или нивниот колапс ќе се одрази врз просечниот човек, некој што не поседува акции? Тоа прашање го објаснува економскиот аналитичар Лука Бркиќ.

- Очигледно, малиот човек може да каже дека ништо не му се менува директно, нема акции и не го интересира раст или пад. Но, не можете да бидете заштитени во систем кој е поврзан преку меѓународна размена на капитал. Ако берзите паѓаат, а паѓаат, изгубија 6.000 милијарди долари од вредност за овие неколку дена, во крајна линија тоа доведува до пад на производството, со што може да се очекуваат отпуштања и социјални проблеми. Ако се случат вакви грди сценарија, ќе ги сносите последиците иако немате хартија од вредност чија вредност паѓа - вели тој.

Тој додава дека ќе има верижна реакција.

- Веќе гледаме дека цената на нафтата паѓа, што значи дека се очекува пад на производството. Тоа значи дека се заканува рецесија. Светската економија сè уште дише релативно добро, но ако продолжиме да доаѓаме до овој пад, тоа ќе доведе до инфлација. На подолг рок може да дојде до рецесија или, во уште полош случај, депресија - додава Бркиќ.

Што се однесува до влијанието врз секојдневниот живот, може да се очекува дека оваа криза ќе влијае и врз глобалните синџири на снабдување. За ова зборува економскиот аналитичар Дејан Ковач.

- Ова е шок за глобалните синџири на снабдување каков што досега не сме виделе - вели тој, додавајќи дека ефектите ќе бидат различни во зависност од секторот.

Тој се осврнува и на секојдневните производи како кафето.

- Кога ќе видите дека Колумбија, Виетнам и Бразил се погодени од царините, невозможно е тоа да не влијае врз цената на кафето што го пиеме секој ден - смета Ковач.

- Можна е и обратна насока, што е уште полошо, тоа е дефлација, што значи пад на општото ниво на цените, но и голем пад на платите. Поверојатно е средниот пат, тоа е стагфлацијата, каде што имате повисоко ниво на невработеност и инфлација, а стагфлациската должничка криза е најголемата болест на економскиот систем - додава Бркиќ.

Економскиот аналитичар Дамир Новотни вели дека не сме сигурни дали се работи за голем пад на берзата или за пазарна корекција.

- При вакви економско-политички напади на најголемиот пазар во светот, голем број инвеститори се вознемирени, пазарите реагираа, индексите паднаа во САД и Европа, особено во Азија, а сега инвеститорите продаваат акции затоа што немаат доверба во американската економска политика и не знаат во која насока ќе одат. Секоја од овие големи корекции, кои, колку што можеме да видиме, се корекции од 4-5 проценти до 10 или дури 15 проценти, носи немир во целиот свет, а исто така и на малите пазари - вели тој.

Каматните стапки би можеле да се зголемат, додаваат експертите.

- Од друга страна, корекциите можат да предизвикаат нарушувања во однос на растот на каматните стапки, што е случај кога има поголеми немири на пазарите. Тоа нема да биде добро за оние што се во долгови. Пред оваа одлука за воведување тарифи, американската централна банка планираше да ги намали каматните стапки. Европската централна банка исто така започна сличен процес, а сега оваа ситуација ќе ги спречи - заклучуваат експертите.

Извор: index.hr

Фото: Freepik