Големиот човек што пред еден век се криел во кавадаречкото село Дабниште

Овој човек ќе го скриеш кај тебе. Не смееш ништо да кажеш, кој го донел, кај дошол, од каде дошол, кога дошол. По цена на што и да ти се случи. Ако слушнам дека нешто си кажал, ќе ти настрада целото семејство – раскажува Петре Камчевски, историчар, кустос-советник и директор на Музејот во Кавадарци


Зошто една куќа во кавадаречкото село Дабниште е поинаква од другите и како ја сменила историјата само неколку години подоцна?
Во 1908 година во Дабниште дошол турскиот бег од село Бегниште. Водел со себе човек. Отишол во куќата на Атанас Ајзовски и му рекол на домаќинот:
- Овој човек ќе го скриеш кај тебе. Не смееш ништо да кажеш, кој го донел, кај дошол, од каде дошол, кога дошол. По цена на што и да ти се случи. Ако слушнам дека нешто си кажал, ќе ти настрада целото семејство – раскажува Петре Камчевски, историчар, кустос-советник и директор на Музејот во Кавадарци.


Турците знаеле дека има некој гостин-илегалец во селото. Важен човек, офицер во турската војска. Домаќинот го чувал гостинот во јаслите каде што бил добитокот.
- Турците начуле дека се случува нешто во куќата на Атанас. Почнале да го тепаат. Го однеле кон селото Гарниково. Толку бил тепан, што мислеле дека е мртов и го фрлиле во долот – раскажува Камчевски.


Утредента пазарџии од Гарниково што оделе кон Кавадарци виделе дека човек лежи и мрда, се движи. Кога се симнале во долот, виделе човек, сиот облеан во крв. Го зеле и неколку дена го чувале и го лекувале во Гарниково, па разбрале дека човекот е од Дабниште.
- По 20 години, во 1924 година, кога Мустафа Кемал Ататурк станува татко на современа Турција, во весникот „Политика“ се јавува напис: „Ако е жив Атанас Ајзовски, да се јави, сакам да се видам со него“. Атанас го видел тоа и долго време писмото си го чувал во појасот. Но, веќе бил стар и не можел да оди на пат. За возврат, Ататурк му испратил богат пакет со подароци, алви и локуми и една пушка од системот манлихер што ја викаат трофејна. Кундакот е обложен со ковано сребро – раскажува Камчевски.


Во 1952/3 година, Атанас веќе бил починат, во селото учител бил Пане Поп-Коцев и го замолил семејство Ајзовски да му ја дадат пушката.
- Така Музејот ја доби пушката од Пане Поп-Коцев, но со оваа приказна. Кога доаѓаа посетители од Турција, од Измир и од Истанбул, беа особено заинтересирани за куќата на Атанас Ајзовски. Имаа идеја од неа да се направи Спомен-куќа, место каде што како илегалец престојувал Кемал Ататурк – вели Камчевски.