Претставничката на УНИЦЕФ, Патриција ди Џовани, на Меѓународниот ден на жената повикува на поголема акција за да им се стави крај на детските бракови.

Како што се наведува во нејзината пишана изјава, додека здружени го креваме гласот за родова еднаквост и добросостојба на жените, не можеме да заборавиме на една сериозна последица од вкоренетата родова нееднаквост на детските бракови.

- Иако оваа штетна практика значително се намали во последната деценија, детските бракови и понатаму претставуваат проблем за девојчињата во Северна Македонија. Осум отсто од сите жени на возраст од 20 до 24 години во земјата се омажиле или почнале да живеат во заедница пред 18-годишна возраст. Уште позагрижувачки е што 45 отсто од жените Ромки на возраст од 20 до 24 години во земјата биле мажени или живееле во врска пред 18-годишна возраст и 15 отсто жени од истата група биле мажени или живееле во врска пред 15-годишна возраст - нагласува Ди Џовани.

Таа подвлекува дека детските бракови ги лишуваат девојчињата од детство и имаат штетни последици врз нивното здравје и економски изгледи. Штетно влијаат врз развојот, пристапот до училиште и нивниот севкупен квалитет на живот. Кај девојчињата кои се мажат пред 18-годишна возраст, веројатноста да станат жртви на семејно насилство е поголема, а веројатноста да останат на училиште - помала. Честопати тоа е тесно поврзано со раѓањето деца на рана возраст, со зголемен ризик од компликации за време на бременоста и породувањето.

- Северна Македонија ја усвои Конвенцијата на ОН за правата на детето, како и двата факултативни протоколи и Конвенцијата за елиминација на сите форми на насилство врз жените каде што експлицитно се забранети детските бракови. Исто така, со Истанбулската конвенција за насилство врз жените и семејно насилство од државите се бара да ги криминализираат присилните и детските бракови - истакнува Ди Џовани.

Иако законскиот праг за стапување во брак во Северна Македонија е 18-годишна возраст, додава таа, постојат исклучоци децата да стапат во брак со наполнети 16 години, но со одобрение од судот.

- Тоа доведува до правни празнини поврзани со детските бракови. Правото на „слободна и целосна“ согласност за брак е признаено во Универзалната декларација за човекови права, но прифатено е дека таквата согласност не може да биде „слободна и целосна“ кога страните се недоволно зрели за да донесат информирана одлука за нивниот животен партнер - посочува претставничката на УНИЦЕФ.

Во завршните согледувања од 2022 година, како што пишува во соопштението, Комитетот за правата на детето на ОН препорачува дека е неопходно Северна Македонија да „спроведе целни мерки за искоренување на детските бракови и за подигнување на свеста за негативните ефекти од таквите штетни традиционални практики за децата, особено кај ромското население“.

- Ваквата ситуација повикува на поголеми напори со цел: да се зајакнат законите за да се отстранат можните правни празнини и да се обезбеди целосна усогласеност со меѓународните стандарди, да се продолжи со намалување на сиромаштијата имајќи предвид дека детските бракови опстојуваат поради сиромаштијата. Некои родители го поттикнуваат мажењето на своите ќерки со надеж дека бракот ќе донесе и финансиска и општествена полза и истовремено ќе се намали финансискиот товар врз семејството. Да се потсетиме, 30 отсто од децата во Северна Македонија живеат под прагот на сиромаштијата и оваа стапка е двојно поголема во споредба со стапката на сиромаштија кај возрасните лица - наведува Ди Џовани.

Конечно, додава таа, потребно е да се оспорат и патријархалните ставови, односно давањето приоритет на традиционалните родови улоги и честа на семејството за сметка на самостојноста и правата на девојчето.

- Одлуката за детски брак обично ја носат машките членови на семејството и тие очекуваат дека девојчињата ќе ја прифатат оваа норма. Неопходни се поголеми напори за заедниците да се вклучат во унапредување на добросостојбата и исполнувањето на потенцијалот на секое девојче, продолжување на образованието и способноста на девојчето да одлучи со потполна согласност за својата иднина - нагласува Ди Џовани.

Инвестирањето во зајакнувањето на девојчињата и жените, нивното знаење, вештини и учество, како и вклученоста со момчињата и мажите, како што вели, се покажа како најдобра пракса за искоренување на детските бракови на глобално ниво.