Со уште една година позади нас, време е да направиме ретроспектива на работите и да ги погледнеме научните наслови што можеби сме ги пропуштиле оваа година. Научниците континуирано размислуваат за нови случувања во разни области - осбено во нанотехнологијата, генетската терапија и квантната физика секогаш се откриваат нови нешта.

Научните наслови започнуваат да се читаат сè повеќе и повеќе како статии од научно-фантастични списанија. Со оглед на она што ни го донесе 2017 година, едвај чекаме да видиме што ќе открие 2018 година.

1. Научниците создадоа временски кристали

Временските кристали дејствуваат како први реални примери на нова состојба на материјата, каде атомите имаат различни температури и никогаш не се во темелна рамнотежа меѓу себе. Временските кристали имаат атомска структура што се повторува не само во просторот, туку и во времето, овозможувајќи им да одржуваат константна осцилација без енергија. Ова се случува дури и во основната состојба, што е најниска енергетска состојба во која движењето, теоретски, е невозможно, бидејќи бара енергетски трошоци.

Значи, дали временските кристали ги кршат законите на физиката? Технички, бе. Зачувувањето на енергијата може да се дефинира само во системи со временска преобразувачка симетрија, идејата дека законите на физиката се исти насекаде и во секое време

2. Kрилјата на водното коњче се „живи“

Инсектите дишат преку трахеалниот систем. Воздухот влегува во нивните тела преку надворешни отвори наречени спирали. Потоа поминува низ комплексна мрежа на трахеални цевки, кои го испорачуваат воздухот до сите клетки на телото. Крилјата пак, речиси целосно се составени од мртво ткиво, што се суши или станува проѕирно или покриено со обрасци на бои. Областите на мртво ткиво се граничат со вени, а тие се единствените компоненти на крилото кои се дел од системот за дишење.

Меѓутоа, кога ентомологот Реинтер Гилермо Фереира го анализирал крилото на машкото водно коњче преку електронски миркоскоп, забележал мали разгранети рахеални цевки. Ова е прво вакво набљудување на крило на било кој инсект. Ќе бидат потребни и други тестирања за да се утврди дали оваа физиолошка карактеристика е карактеристична за овој вид или ја има и кај дргите инсекти.

3. Пронајден антички крлеж полн со крв од диносаурус

Научниците во Мјанмар откриле парче килибар старо 99 милиони години, што содржи паразити слични на модерните крлежи. Еден од нив бил заплеткан во пердув од диносаурус, два биле пронајдени заедно со делчиња од гнездо на диносаурус, а четврт бил полн со крв од диносаурус.

Доколку во главата започнуваат да ви се вртат сценарија во кои би можела да се искористи крвта за да ги вратиме диносаурусите во живот, за жал не е возможно извлекување на примероци на ДНК од овие видови на фосили содржани во килибар. Сепак, ова откритие дава нови информации - освен што античките крлежи ги напаѓале диносаурусите со пердуви, сега знаеме дека тие ги напаѓале и цели нивни гнезда.

4. Возрасен човек дозволи на него да се изврши генетска модификација

Во 2017 година, латката за уредување на гени направи чекор напред откако тимот од Пекингскиот центар за истражување успешно употребил „CRISPR/Cas9“ за да ги корегира мутациите што предизвикуваат болести кај човечките ембриони. Друг тим од лондонскиот институт Френсис Крик искористил технологија за намерно создавање на мутации во човечките ембриони.

Истражувањата покажаа дека „CRISPR/Cas9“ функционира и тоа со релативна леснотија. Сепак, ова предизвика интензивни етички дебати за тоа колку оваа технологија треба да се користи. Теоретски, може да доведе до „дизајнирани бебиња“ кои би можеле да поседуваат интелектуални, атлетички и физички карактеристики според спецификациите на родителите.

Етиката настрана, во ноември „CRISPR/Cas9“ за првпат бил искористен кај возрасен човек. 44 годишниот Бред Мадекс од Калифорнија страда од синдромот Хантер, неизлечива болест што на крајот може да го стави во инвалидска количка. Него му биле инјектирани илјадници примероци од корективниот ген. Со генетска алатка била исечена неговата ДНК и поставен генот. Потребни се неколку месеци за да се каже дали постапката е успешна или не.

5. Ракуните положиле антички тест за интелигенција



Некаде околу шестиот век п.н.е, грчкиот раскажувач Езоп пишувал и собирал она што денес се нарекуваат басните на Езоп. Меѓу басните била и приказна наречена „Чавката и стомната“ која раскажувала за тоа како една жедна чавка сакала да се напие вода од една стомна, фрлајќи во неа камчиња, зголемувајќи го нивото на водата, додека птицата не стигнала до неа.

Неколку илјади години подоцна, научниците сфатиле дека приказната е добар начин за тестирање на интелигенцијата на животните. Досега, тестот го поминале чавките, како и враните, мајмуните, а оваа година и ракуните.

За време на овој тест, на ракуните им бил даден цилиндар во кој имало маршмалоу што лебдело во вода, меѓутоа маршмалоуто било многу долу, така што ракуните не можеле да го стигнат. Двајца од ракуните успеале да го положат тестот, фрлајќи камчиња и подигнувајќи го нивото на водата за да достигнат до јадењето.

Другите субјекти пронашле други креативни решенија кои научниците не ги очекувале.

6. Физичарите го создадоа првиот тополошки ласер

Физичарите од Универзитетот Сан Диего во Калифорнија тврдат дека создале нов вид на „тополошки“ ласер што може да преземе било каква форма. Уредот работи врз основа на концептот на тополошки изолатори.

Истражувачкиот тим успеал да создаде тополошка шуплина користејќи фотонски кристал како огледало. Поточно, тимот користел два фотонски кристали со различни топологии. Кога кристалите се на место и интерфејсот се претвора во посакуваната форма, системот се активира со примена на магнетно поле. Ова го менува правецот во кој се емитира светлина, со што може да се насочи протокот на светлина.

7. Физичарите успеаја да пронајдат докази за постоењето на ваков облик на материја

Ексцитониумот го чинат честички наречени ексцитони, кои се составени од одбегнати електрони и од празнините што ги оставаат зад себе. Терминот „ексцитониум“ во 1960 година го вовел теоретскиот физичар Берт Халперин од Универзитетот „Харвард“, а оттогаш физичарите се обидуваат да го докажат неговото постоење.

Во најновите експерименти истражувачите имале можност да ги набљудуваат овој вид материја и нејзината фаза на прекурзори, што се смета за непобитен доказ за постоење на ваков вид материја.

Кога електронот ќе отскокне и зад себе ќе остави празнина, таа се однесува како честичка затоа што има позитивен полнеж. Поради тоа, почнува да привлекува други електрони, спарувајќи ги во композитни честички, познати како бозони или ексцитони.

Тимот од Инженерскиот факултет при Универзитетот во Илиноис ги проучувал кристалите без примеси во преодниот метал дихалкогенид титаниум диселенеидФ. Истражувачите успеале да добијат исти резултати во текот на проучувањето на петте типа кристали со различна калавост (образец на кршливост).

Спектрометарот понатаму се поврзува со гониометар за да може прецизно да се измери моментот на импулс на електронот, што им овозможи на научниците првпат да можат да ја измерат ексцитацијата на честичките. Како што се наведува, научниот тим успеал да го забележи и прекурзорот на ексцитацијата – фазата на мек плазмон до која се доаѓа кога материјата ќе се приближи кон критичната температура.

8. Научниците успеаја да развијат наномашина што го убива ракот

Истражувачите од Универзитетот во Дурам тврдат дека имаат развиено наномашини способни за дупчење во клетките на ракот и нивно убивање во само 60 секунди. Во успешниот тест спроведен на универзитетот, на малите машини им било потребно околу една до три минути за да навлезат во надворешната мембрана на клетката на ракот и веднаш ја уништувале.

Наномашините се 50.000 пати помали од дијаметарот на човечката коса. Тие се активираат со светлина и вртат два до три милиони пати во секунда за да можат да се закопаат низ клеточните облоги.

Досега, наномашните се искористени само на една клетка, но охрабрувачките резултати ги поттикнале научниците да започнат да ги користат на микроорганизми и мали риби.

9. Меѓуѕвезден астероид може да е вселенски брод

Пред само неколку месеци астрономите го објавија откривањето на првиот меѓуѕвезден посетител, астероидот „Оумуамуа“. Оттогаш, тие забележале многу чудни работи поврзани со овој небесен објект. Всушност, целиот астероид е толку чуден што веруваат дека може да станува збор за вселенско летало.

Тие започнале од формата. „Астероидот има форма на пура. Прво мислевме дека е комета, но сфативме дека грешиме кога не се појави опашка после неговото доближување до Сонцето“, велат научниците. Покрај тоа, некои експерти тврдат дека брзината со која астероидто се врти не е типична за нормален астероид.

Дел од научниците сметаат дека станува збор за вонземска сонда, додека други мислат дека би можел да е вселенски борд чии мотори престанале да работа и сега лебди во вселената.

Како и да е, сите научници се согласуваат дека потребни се понатамошни испитувања, со цел да се открие за што всушност станува збор.