Кон крајот на декември 2019 година се појавија извештаи за мистериозна пневмонија во Вухан, Кина, град со 11 милиони жители во југоисточната провинција Хубеи. Кинеските научници брзо утврдија дека станува збор за нов коронавирус поврзан со вирусот САРС, кој се појави во Кина во 2003 година, пред да се рашири на глобално ниво и да убие речиси 800 луѓе.
По шест месеци и повеќе од десет милиони потврдени случаи, пандемијата на Ковид-19 стана најтешката криза во јавното здравство во еден век. Повеќе од 500.000 луѓе починаа низ целиот свет. Исто така, ја катализира истражувачката револуција затоа што научниците, лекарите и другите научници работеа со одлична брзина за да го разберат Ковид-19 и вирусот што го предизвикува: САРС-КоВ-2.
Колку е смртоносен коронавирусот? Научниците се блиску до одговор
Научниците открија како вирусот влегува и ги „киднапира“ клетките, како некои луѓе се борат со него и како на крајот убива. Тие идентификуваа лекови од кои имаат корист најпогодените пациенти, а многу повеќе потенцијални третмани се веќе во процес. Исто така, научниците развија речиси 200 потенцијални вакцини - од кои првата би можела да се покаже како ефикасна до крајот на годината.
Но, за Ковид-19 се појавуваат повеќе прашања. Така функционира науката. За да одбележи шест месеци откако светот дозна за болеста одговорна за пандемијата, научниот магазин „Нејчр“ разгледува некои од клучните прашања на кои истражувачите сè уште немаат одговори.
Зошто луѓето реагираат толку различно на вирусот?
Еден од највпечатливите аспекти на Ковид-19 е острата разлика во искуствата на болеста. Некои луѓе воопшто не развиваат симптоми, додека други, здрави, имаат тешка, па дури и фатална пневмонија.
- Разликите во клиничкиот исход се драматични - вели Кори Стефансон, генетичар и главен извршен директор на „Дикод џенетикс“ во Рејкјавик, чиј тим бара варијанти на човечки гени што може да објаснат некои од овие разлики.
Но, минатиот месец меѓународен тим, анализирајќи ги геномите на околу 4.000 луѓе од Италија и од Шпанија, ги покажа првите силни генски врски со тешкиот Ковид-19. Луѓето што развиле респираторна слабост имале поголема веројатност да носат една од двете посебни генски варијанти отколку луѓето без заболување.
Една варијанта лежи во регионот на геномот што ја одредува крвната група АБО. Другиот е близу неколку гени, вклучувајќи го и оној што кодира протеин што комуницира со рецепторот што вирусот го користи за да влезе во човечките клетки, и два други кои кодираат молекули поврзани со имунолошкиот одговор против патогени.
Варијантите што се идентификувани досега се чини дека играат скромна улога во исходот на болеста. Тим предводен од Жан-Лоран Казанова, имунолог на Универзитетот „Рокфелер“ во Њујорк, бара мутации што имаат посуштинска улога.
За да ги пронајде, неговиот тим ги анализира целосните геноми на инаку здрави луѓе под 50 години што доживеале тешки случаи на Ковид-19, како што е момчето што трчало маратон во октомври, а сега, пет месеци подоцна, е интубирано и вентилирано. Екстремната подложност на други инфекции, вклучително и туберкулоза и Епштајн-Баровиот вирус, обично безопасен патоген што понекогаш предизвикува сериозни заболувања, е сведена на мутации во единечни гени. Казанова се сомнева дека истото ќе важи и за некои случаи на Ковид-19.
Фото: Pixabay
Имунолозите напорно работат за да утврдат како може да изгледа
имунитетот на САРС-Ков-2 и колку долго може да трае. Голем дел од напорите се фокусирани на „неутрализирање на антитела“, кои се врзуваат за вирусни протеини и директно спречуваат инфекција. Студиите откриле дека нивоата на неутрализирачки антитела против САРС-КоВ-2 остануваат високи неколку недели по инфекцијата, но потоа обично почнуваат да опаѓаат.
Сепак, овие антитела може да останат на високо ниво подолго време кај луѓе што имаат особено сериозни инфекции.
- Колку повеќе вирус, толку повеќе антитела, и толку подолго ќе траат - вели имунологот Џорџ Касиотис од Институтот „Френсис Крик“ во Лондон. Слични обрасци се забележани со други вирусни инфекции, вклучувајќи го и САРС. Повеќето луѓе што имале САРС ги загубиле своите неутрализирачки антитела по првите неколку години. Но, оние со сериозна клиничка слика имале антитела и 12 години подоцна, вели Касиотис.
Како децата го шират коронавирусот? За науката ова сè уште не е јасно
Истражувачите сè уште не знаат кое ниво на неутрализирачки антитела е потребно за да се бори против реинфекцијата со САРС-КоВ-2, или барем да се намалат симптомите на Ковид-19 во втора болест. И други антитела може да бидат важни за имунитетот. Вирологот Андрес Финзи од Универзитетот во Монтреал, Канада, на пример, планира да ја проучи улогата на антителата што се врзуваат за заразените клетки и да ги обележи за клетките на имунитетот да ги уништат - процес наречен клеточна цитотоксичност зависен од антитела - во одговорите на САРС-КоВ-2.
Целосната слика за имунитетот на САРС-КоВ-2 веројатно ќе се прошири над антителата. Другите имунолошки клетки наречени Т-клетки се важни за долгорочен имунитет, а истражувањата посочуваат дека тие исто така се вклучуваат против САРС-КоВ-2.
- Луѓето ги изедначуваат антителата со имунитетот, но имунолошкиот систем е толку прекрасна машина која е многу покомплексна од самите антитела - вели Финзи.
Бидејќи сè уште не постои јасен, мерлив маркер во телото што е во корелација со долгорочен имунитет, истражувачите мора да ги спојат реакциите на имунитетот и да ги споредат со реакциите на инфекции од други вируси за да проценат колку е можна трајна заштита.
Истражувања за други коронавируси сугерираат дека „стерилизирачкиот имунитет“, што спречува инфекција, може да трае само неколку месеци. Но, заштитниот имунитет, кој може да ги спречи или олесни симптомите, би можел да трае подолго од тоа, вели Шејн Крот, виролог во Институтот за имунологија „Ла Џола“ во Калифорнија.
Дали вирусот развил загрижувачки мутации?
Сите вируси мутираат како што ги инфицираат луѓето, па САРС-КоВ-2 не е исклучок. Молекуларните епидемиолози ги користеле овие мутации за да го следат глобалното ширење на вирусот. Но, научниците исто така бараат промени што влијаат врз неговите својства.
- Станува збор за нов вирус; ако станува потежок, тоа е нешто за што би сакале да знаете - вели Дејвид Робертсон, компјутерски биолог од Универзитетот во Глазгов, Велика Британија, чиј тим ги катализира мутациите на САРС-КоВ-2. Ваквите мутации имаат потенцијал да ја намалат ефективноста на вакцините, со менување на можноста на антителата и Т-клетките да го препознаат патогенот.
Но, повеќето мутации нема да влијаат, а избирањето на мутациите што би загрижиле е предизвик. На пример, верзии на коронавирусот утврдени на почетокот на епидемијата во жаришта како што се Ломбардија во Италија или во Мадрид се чини дека биле посмртоносни од оние што се наоѓаат во подоцнежните фази или на други локации. Но, ваквите асоцијации се веројатно лажни, вели Вилијам Ханаж, епидемиолог од Универзитетот „Харвард“: здравствените работници веројатно ги идентификувале тешките случаи во раните, неконтролирани фази на епидемијата.
Фото: Pixabay
Колку добро ќе функционира вакцината?
Ефективната вакцина може да биде единствениот излез од пандемијата. Во моментов има околу 200 во развој низ целиот свет, со околу 20 во клиничките испитувања. Првите големи испитувања за ефикасност, за да се дознае дали вакцината функционира, треба да почнат во наредните неколку месеци. Овие студии ќе ги споредат стапките на инфекција на Кови-19 помеѓу луѓето што примаат вакцина и оние што примаат плацебо.
Но, веќе постојат индиции во податоците од студии на животни и човечки испитувања во рана фаза што главно тестираат безбедност. Повеќе тимови спровеле „испитувања со предизвици“, во кои животните добиле вакцина. Истражување кај мајмуни посочува дека вакцините може да направат добра работа во спречувањето на инфекцијата на белите дробови и предизвикување пневмонија, но не и блокирање на инфекцијата на друго место во телото, како што е носот. Мајмуните што добиле вакцина развиена од Универзитетот во Оксфорд, Велика Британија, а потоа биле изложени на вирусот, имале нивоа на вирусен генски материјал во нивните носеви споредливи со нивоата кај невакцинирани животни. Резултатите како што се овие ја зголемуваат можноста за вакцина за Ковид-19, што спречува сериозно заболување - но не и ширење на вирусот.
Податоците за луѓето, иако скудни, сугерираат дека вакцината за Ковид-19 ги поттикнува нашите тела да направат моќни неутрализирачки антитела што можат да го блокираат вирусот од заразни клетки. Она што сè уште не е јасно е дали нивоата на овие антитела се доволно високи за да запрат нови инфекции или колку долго овие молекули опстојуваат во телото.
Од каде потекнува вирусот?
Повеќето истражувачи се согласуваат дека коронавирусот САРС-КоВ-2 веројатно потекнува од лилјаци. Оваа група е домаќин на два коронавируси кои се тесно поврзани со САРС-КоВ-2. Еден, именуван RATG13, бил пронајден кај лилјаците од видот „Rhinolophus affinis“ во југозападната кинеска провинција Јунан во 2013 година. Неговиот геном е 96 отсто идентичен со оној на САРС-КоВ-2. Следниот најблизок е „RmYN02“, коронавирус пронајден кај лилјаци од видот „Rhinolophus malayanus“ во Малезија, кој дели 93 отсто од својата генска секвенца со САРС-КоВ-2.
За да се следи патувањето на вирусот кај луѓето, научниците би требало да најдат животно кое има верзија повеќе од 99 отсто слична на САРС-КоВ-2.
Извор:
Nautre.com