Сигурно досега барем еднаш сте слушнале дека четирите крала во шпил карти ги претставуваат Карло Велики, Давид, Цезар и Александар Македонски? Сепак, тоа не е вистина.

Потеклото на европските карти за играње е дискутабилно бидејќи постојат тврдења дека дошле од Кина, Индија или од Персија. И покрај тоа што не се знае конкретно од каде потекнуваат, се знае кога се појавиле во Европа.

Иако италијанскиот поет и хуманист Франческо Петрарка (1304-1374) патувал низ тогаш познатиот свет и нашироко пишувал за тоа, тој не спомнал играње карти во ниту едно од неговите дела, иако обработувал теми како што се коцки и коцкање.

Исто така, неговиот пријател и современик Бокачо никаде не оставил пишана трага за картите. Во декретите издадени од црквата во 1363 година и Чарлс V од Франција во 1369 година за забрана на коцкање, игри на среќа и разни спортови и диверзии, не може ништо да се најде за играњето карти. Меѓутоа, во проповедта на германскиот монах по име Јохан се вели: „Игрите со карти дојдоа кај нас оваа година, што е MCCCLXXVII година господова“, а забраните за карти биле издадени од Хуан од Кастилја во градовите Фиренца и Базел истата година (1377), градот Регенсбург следната година и Кнежеството Брабант во 1379 година. Значи, картите за играње првпат пристигнале во Европа во втората половина на 14 век.

Составот и изгледот на шпилот варирал и временски и географски (особено во бројот на карти во еден шпил), но комбинацијата на карти со бројки и слики имала стандардни карактеристики од самиот почеток.

Италијанскиот шпил има 56 карти, вклучувајќи четири типа слики (крал, кралица, витез и џокер). Како што популарноста на картите за играње се ширела низ Европа, побарувачката за слики значително се зголемувала. Како последица, картите станале поевтини и масовно се произведувале за разлика од претходните кои биле рачно обоени. Во тој период џокерите биле исфрлени од шпилот, а составот на стандардниот шпил бил намален на 52.


Низ годините, различни научници ја изнеле идејата дека четирите вида во еден шпил карти треба да ги претставуваат четирите класи на средновековното општество. Италијанските пехари (или трофеи) ја симболизираат црквата, мечевите ја симболизираат војската, монетите ги симболизираат трговците, а стаповите селаните. Слично на тоа, германските ѕвона (особено соколските ѕвона) го симболизирале благородништвото (поради нивната љубов кон соколарството), срцето ја симболизирало црквата, листот средната класа, а желадите селаните. Во француските карти, пикот ја претставувал аристократијата (како шилци на копје, оружје на витезите), срцето ја претставувала црквата, дијамантот бил знак на богатство (по поплочувањето што се користи во црковните храмови каде што се закопани значајни личности), а детелината била храна за свињите и ги симболизирала селаните. Секако, сето ова е историска шпекулација.

Видовите во француските карти претставувале полесна матрица. Французите едноставно направиле по еден дрвен блок или бакарна плоча за секоја од трите слики, ги испечатиле картите на нив и подоцна само ги умножиле видовите. На тој начин успеале да ги надминат Германците во производството, па францускиот дизајн на крајот станал стандард за поголемиот дел од Европа.

Приближно во тоа време француските производители на карти почнале да им доделуваат имиња на сликите. Биле именувани сите слики (не само кралевите), а идентитетите што им биле доделени (и испечатени на картичките) во никој случај не биле конзистентни. Изборот на името варирал од мајстор до мајстор, често без друга причина освен лични преференции или каприц. Раниот избор на имиња вклучувал кралеви како Соломон, Август, Кловис и Константин, но во текот на вториот дел од владеењето на Хенри IV (1553-1610) имињата биле повеќе или помалку стандардизирани и ги претставувале Карло Велики (срце), Давид (лист), Цезар (дијамант) и Александар Велики (детелина).

Имињата на кралиците, т.е. дамите - Јудит или Јудик (срце), Палада (пик), Ракел (дијамант) и Аргина (детелина) - континуирано се предмет на шпекулации бидејќи вистинските личности што би требало да ги претставуваат не биле идентификувани. Некои веруваат дека дел од нив ги претставуваат царицата Џудит (снаа на Карло Велики) или Изобел од Баварија (сопруга на Чарлс VI и мајка на Карло VII) за ликот на Џудит; Јованка Ореланка или истоимената грчка божица на војната за Палада; Ангес Сорел (сопруга на Чарлс VII) или Јунона (кралица на боговите во римската митологија) за Аргина (Аргина сама по себе е анаграм за „регина“, што значи кралица).

Интересно е што имињата на „џандарите“ или витезите останале константни: Ла Ире (Ејтен де Вињол, витез и херој на Франција) како џандар срце, Огиер (еден од витезите на Карло Велики) како џандар пик, Хектор (херој од Троја) како џандар каро и Ланселот (витез од легендата за Артур) како џандар детелина.

Доделувањето на имињата на кралевите, дамите и џандарите била привремена практика единствена за Французите, која почнала во средината на 15 век, но била прекината на крајот од 18 век. Модерните карти за играње не претставуваат конкретни личности, како што не се ниту кралот и кралицата меѓу шаховските фигури.

Извор: 6yka.com
Фото: Freepik