Веб-страницата „Југопапир“ ви ја донесува приказната за милијардерите во Југославија.

Септември 1972 година: велат дека во Југославија има луѓе чии имоти изнесуваат повеќе од милијарда стари динари. Дури и сосема прецизно се наведува дека има 156, односно 172.

„Ако навистина постојат, граѓаните со толкав имот треба да се испитаат на кој начин го стекнале. А ако нема такви, тоа треба јавно да се каже за да не се предизвикува вознемиреност кај народот без причина“, вели Мирко Чаладановиќ, претседател на Регионалниот комитет СК Војводина.

За милијардерите не знае ништо ниту Антон Полајнар, директор на Службата за општествено книговодство, што најмногу треба да се интересира за вакви богати граѓани. Ни помошникот на државниот секретар за финансии, Божо Брајовиќ, не знае ништо за милијардерите. Не се јавила ниту една општина во земјата со толку богат жител.

Сепак, јавноста е уверена дека вакви луѓе постојат.

„На сите им е јасно дека во Југославија никој со пристојна работа не може да заработи милијарди динари“, велат граѓаните.

Дали ваквиот заклучок, на прв поглед, е сосема логичен и секогаш точен?

Можеби не сме во можност да откриеме нешто ново и сензационално, но затоа можеме да раскажеме две приказни, за двајца југословенски милијардери.

Милијардерот С.Г. е толку угледен што неговото име нема ни да го споменеме бидејќи досега никој не докажал дека тој не е чесен човек. Тој е еден од оние мудри и универзални мајстори на нашето поднебје, кои во Западна Европа се прославиле со знаењето на југословенските работници, способни да се поправат и да бидат иноватори ако е потребно. С.Г. го започнал бизнисот близу Белград, пред повеќе од година, со обична занаетчиска работилница. Работел заедно со своите ученици, од утро до мрак, но брзо сфатил дека така нема да се збогати.

Било тоа време кога мудрите занаетчии почнале да ги претвораат своите работилници во компании. Кога се развил бизнисот, започнала и специјализацијата: едни произведувале федери, други тркала, трети шасија. Оваа поделба на трудот им овозможила производство и заработка. Следниот чекор за кој биле способни само најмудрите било производство на делови за машини и возила. Тука веќе започнало сериско производство. Мајсторите и сопствениците на овие приватни компании редовно се одлучувале за производство на она што недостигало на пазарот.

Истото било случај со С.Г. Неговата приватна леарница произвела тешки делови и нарачките пристигнувале од секаде. Се разбира, газдата не можел да работи сам, но нашите закони на приватниците им дозволувале да вработат само неколку работници.

Работниците што нашле работа кај С.Г. сработувале неколку пати повеќе отколку нивните пријатели во социјалните компании, биле уредно пријавени со социјално осигурување, а газдата на повеќето им купил стан. Даночните обврзници од општината никогаш не му се спротивставиле на С.Г.

Денес, С.Г. отвора свои компании во странство. Тој е еден од југословенските државјани на кои американските банки им даваат кредити за нови бизниси. Неодамна овој човек купи прекрасна вила во еден од најубавите делови на Белград, вредна 350 милиони стари денари.

Името на другиот милијардер може да се спомене бидејќи е обвинет за кривично дело, само поради начинот на кој станал милијардер. Станува збор за Лазар Врачариќ, до неодамна директор на „Металиум“. Според она што досега се слушнало и што го поддржуваат официјалните изјави, неговото место меѓу богатите изгледало приближно вака.

Врачариќ се прославил како илегалец во окупираниот Загреб. До крајот на војната бил политички комесар во разни единици. Крајот на војната ја дочекал како висок офицер за разузнавање. Долго време бил директор на компанијата „Мега“, а потоа на малата компанија „Металиум“.

Долго време на никој не му било необично што мал бизнис успеал да направи поголем промет од некои поголеми компании во нашата економија. На никој не му било сомнително кога Лазар Врачариќ купил вила во Загреб во вредност од најмалку сто милиони стари динари, ни кога се возел со „јагуар“.

Своите способности и врски ги искористил за да ја претвори „Металиум“ во увозно-извозна компанија. За да се здобие со право на увоз на стоки, морало нешто да се направи. Така биле формирани филијали во странство, регистрирани како независни фирми. Директор на две такви компании во Лихтенштајн станува Лазар Врачариќ, а бидејќи се водат на негово име, тој е и сопственик. Сега „Металиум“ извезува големи количини метални отпадоци и добива докази дека ја извезува стоката.

Секаде во светот важи правилото дека посредникот, без разлика дали е претпријатие или поединец, кој обезбедува продажба на големи количини стоки добива провизија од еден до десет проценти.

Кога работите се разбрале, Врачариќ бил обвинет дека украл 20 милијарди динари.

Значи, во Југославија човек може да стане милијардер. Легално, почитувајќи ги законите и плаќајќи даноци, или крадејќи.

Мајсторот С.Г., кој се збогатил не криејќи што работи, сега живее во Германија, но нема причина зошто да се плаши да дојде во својата вила. Лазар Врачариќ побегна, веројатно во Лихтенштајн. Јавноста секако има право да слушне што е со сите 156 или 173 југословенски милијардери и како тие дошле до богатството.

Потеклото на имотот мора да се докажува насекаде во светот. Зошто југословенските даночни и судски службеници не сакаат да бараат сметки од домашните богаташи? Секако, доколку воопшто знаат кои се тие луѓе. Тие сигурно нема сами да им испратат слика со својата адреса.