„Индекс.хр“ во соработка со „Југопапир“ пренесува текст од 1984 година во кој се зборува за ќотекот во југословенските училишта. Своите искуства ги споделуваат неколку тогашни ученици и наставници.

Февруари 1984: Уште во 17 век педагогот Јан Амос Коменски остро ги осудил наставниците кои со употреба на сила и физичко казнување се обидувале да развијат љубов кон учењето кај своите ученици.

- Камшикувањето и тепањето немаат моќ кај децата да всадат љубов кон науката, но имаат голема моќ да всадат гадење и омраза кон неа - напишал тој.

Според него, вистинските воспитувачи треба да се однесуваат кон децата на ист начин како што добрите овоштари ги третираат младите растенија или добрите музичари - своите инструменти затоа што ако жиците на харфата или виолината на музичарот звучат неусогласено, тој не ги удира ниту со тупаница, ниту со палка, ниту ги удира од ѕид, туку ја применува својата вештина додека не ги усогласи“. Истото треба да се прави и со децата за да се постигне хармонија и да се стекне љубов кон учењето, ако не сакаме од рамнодушните да создадеме силни, а од тупите сосема глупави.

Така размислувал Коменски и уште неколку ретки луѓе во строгите и неразумни минати векови, борејќи се со пенкало против „благородноста“ на тепањето, кое се применувало и дома и на училиште.

Современите методи на социјалистичко образование се: убедување, обука и навикнување, метод на охрабрување и, последно, најмалку посакуваниот, но понекогаш неопходен, методот на превенција.

Последново, покрај поблагите, ја содржи и најдрастичната и последна опција - казната.

- Секоја казна мора да биде во согласност со барањата на принципите на социјалистичкиот хуманизам. Недозволиви се казните кои го навредуваат достоинството на личноста, на пример, физичко казнување, давање погрдни имиња и слично - ова е она што секој иден учител прво го учи во учебникот по педагогија. Но, дали е навистина така? Официјално, не. Кој од нас не може да се сети на барем два убави „звучни“ прекари што ги добил на училиште? Не треба многу да се мачите за да се сетите.

А што е со тепањето? Сигурно е дека го има малку во споредба со често споменуваната Велика Британија, но сигурно го има доволно за да може да се регистрира. Но, таа работа би барала многу експерти и надзорни органи, иако е непобитно дека родителите најчесто се вклучени во оваа улога.

Во големите градови и многу урбаните средини, нормално и вообичаено е родителите внимателно да ја следат работата на наставниците и бурно да реагираат на методите кои сметаат дека се погрешни. Ако се случило да „одлета“ раката на наставникот, тоа обично не поминувало незабележано и без последици. Но, не е така во сите региони.

Со главата, а не со рацете

Во многу основни училишта кај нас наставниците имаат многу поголема „слобода“ во справувањето со своите ученици. Некогаш, што можеби звучи неверојатно, самите родители во неспособноста да го „насочат детето на вистинскиот пат“ и да го воспитаат, им сугерираат на наставниците и им даваат одврзана рака да го „поправат“ детето. „Удри го, те молам, слободно. Удри го, не жали го. И мене ме тепаа, па не ми фали ништо“, ќе рече човек водејќи се од онаа народната „Ќотекот е излезен од рајот“.

Во анкета во која ученици од урбани и рурални средини го искажале своето мислење за тоа каков учител би сакале и со какви квалитети, се покажало дека учениците од село во поголем број гласале против казнувањето (што е доволен показател за тоа каде е позастапен ќотекот), односно дека не сакаат учител кој ќе ги казнува.

Учениците од градските училишта многу помалку зборуваа за оваа појава, која повторно е дефинитивен показател за околностите во кои се образоваат, воспитуваат и казнуваат децата. Овој пат нема да зборуваме за „теророт“ од наставните програми, тоа е сосема друга тема. Но, ќе биде доволно само да го кажеме ова: во една лекција нашиот ученик добива 150 информации и навистина не му е лесно.

Во Белград, по случаен избор, прашавме неколку основци:

Дали има ќотек во училиштата?

Јелена (трето одделение): „Има, малку, но не е страшно. Нешто како дома. Наставничката нѐ трга за коса, за уши. И некој удар по задникот. Затоа што се немирни на час. Таа ги смирува и вели доста е, но кога не сакаат, тогаш...“

Срѓан (шесто одделение): „Па, има удари. Еднаш мојот наставник по ОТП удри ученик, мој другар, по грб. А девојчињата? Нив обично ги влечат за коса“.

Запознавме една уморна млада професорка по ликовно која на прашањето дали користи ќотек на училиште, рече: - Верувај ми, понекогаш би сакала да го сторам тоа, но, знаеш, тие се посилни од мене.

Размислувавме за сите злодела што ги преживеа тој ден, навистина тешко и неблагодарно совладување на сопствените човечки реакции на сето она што е свет на училницата, па мораме да ја разбереме донекаде.

Меѓутоа, некој одамна рекол дека децата треба да се воспитуваат со главата, а не со рацете. Тоа е прекрасна, благородна и дарежлива мисла која пренесува љубов и разбирање, но дали е секогаш така во практика? Кога станува збор за употребата на ќотекот како воспитна мерка, дали се преправаме дека сме Англичани?

Извор: Index.hr
Фото: Reddit