Главни одлики на наставничката професија кои ја прават да биде една од најблагородните професии во светот се: одговорноста и посветеноста. Одлики од кои произлегуваат како „Грозд“ техника сите други воспитно-образовни начела во наставниот процес. Постоеше едно време (многу одамна) кога професијата наставник беше: авторитет и принцип. Додуша, и денеска е така, но во многу, многу ретки и исклучителни ситуации

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

Денес е технолошко време, „тимско“ време. Време во кое класичното е потиснато од современото. Има разлика: читање книги и спуштање „готови“ состави, текстови, од интернет. Или подобро кажано: цели магистратури и докторати. Но, тоа е веќе друга тема. Секоја промена се сведува на време и навика. Така што, со текот на времето, учиме да се навикнуваме и приспособуваме на секакви предизвици што ги носи новото училишно време (онлајн, или технолошко време).

Добар наставник е прав педагог и психолог. Тоа значи: правилно научил и докажува дека треба да биде: лик и пример во воспитно-образовниот процес (како дома така во училница и пошироко). Односно, методски, вешто и тактички совладал како да застане во училница, пред тој убав и млад свет, како да се однесува во училница и, секако, во интеракцијата со колективот каде што работи. Значи, правилна и културна комуникација (субјект-објект), секако, со доза на хумор, што е препознатлив и присутен во наставата. Таа е многу важна особина која го краси солидниот наставник. А од неа дека доаѓаат до израз и впечатоците што ќе ги остави. Без разлика колку се напредни денешните генерации, и колку само не читаат, што е очигледен факт (со ретки исклучоци), сепак, правиот наставник мора да го одржува кодексот на однесување во континуитет. Оти таа е негова врвна одговорност и посветеност во тоа што го прави и што очекува да постигне. Всушност, кодексот е принципот на наставникот. Како еднаш ќе го изгради, така целиот живот ќе се памети. Некој го поседува, а некој не. Воопшто не се виновни учениците ако наставникот не умее да го организира и одржи часот како што треба. Тоа само ја потврдува неконтролираната демократија во текот на часот од која не се извлекува апсолутно никаква морална поука, а најмалку знаење од часот. Очигледно е дека нешто треба да се промени. Затоа, кога велам дека е една од најубавите и најблагородните професии во светот, професијата наставник, колку предизвици, толку и одговорности сноси. Колку е убаво да се чуе: „Прекрасен наставник“; „Има што да се научи од него“; „Со задоволство се седи на час кај него/неа“; „Прав другар со учениците“; „Чест ми е/ни е што ми предававте“; „Ни покажавте прав пат во животот“; „Ретки се наставниците како вас“ итн. Искрени изрази и впечатоци кои учениците со радост ги зборуваат и споделуваат. И навистина е пријатно да се чујат. За така да биде, нека се потруди секој наставник да ја одржува својата одговорна, посветена и културна професионалност. Верувам дека може. Секој ученик сака добар наставник. И обратно, секој наставник сака паметни и вредни ученици. Да, ама добар ќе биде кога ќе ги научи на: знаење, толеранција, одговорност, мислење со своја глава... Дури тогаш, не добар, ами најдобар ќе биде, секој наставник. Дури тогаш и повратната информација од учениците ќе биде над очекуваното. Затоа велиме: „искуството си го прави своето“. Помладите наставници нека земат пример, нека „црпат“ искуство од повозрасните. Оти, навистина има што да научат и да практикуваат. Ништо не губат, напротив, добиваат. Секој на свој начин, се разбира. Така се гради заеднички јазик кој води во посакуван правец.

Со целосно внимание и максимално трпение, наставникот треба да биде посветен на својата работа. Не е толку едноставно, но сепак е чекор до успех. Во наставниот процес имаме секакви ученици, како што имаме и секакви наставници. Токму со тие различни карактери треба љубезно и многу трпеливо да се работи. Лесно е да се каже: „не можам“. Другата алтернатива: „можам“ е попродуктивна. Како менаџер на часот, наставникот треба да ги познава сите свои ученици. И, секако, да практикува начини како да ги привлече и заинтересира да соработуваат и да комуницираат со сите другарчиња, соученици во училницата и надвор од неа, но најважно е да им ја долови интересната страна на учењето (нешто сепак да сакаат да прочитаат и да научат). Тоа може да се постигне, иако во многу ситуации се чини потешко. Мислам дека со посветеност и разбирање се постигнува успех. На тој начин и крајно незаинтересираниот ученик за учење ќе покаже некаква волја. На тој начин ќе има и повратна информација (каква-таква). Клучот е во наставникот и во неговата дарба, љубов и креативност за работа. Работата на наставникот не е воопшто лесна и едноставна. Тој ја има привилегијата да работи со најмилата радост на овој свет, и како поучувач и како советувач. Сублимат на тие две компоненти е: оценувач. Тие две педагошко-психолошки одлики наставникот треба да ги применува секој час, па дури и на секоја средба со учениците. Затоа се вика наставник, да даде знаења и совети. И на крај, да изведе заклучок: дали навистина од ученичето направил прав ученик или не... Оној ученик кој слуша и почитува наставник секако дека ќе биде на прав пат и ќе тежнее кон напредок и успех. Покрај работата на часот, вредниот наставник гледа доследно и одговорно да ги завршува и своите административни обврски, што е дополнителна работа во неговото наставничко досие. И тоа скоро секој од нас го завршува навремено, да речам во корелација со е-дневникот. Доколку нешто се заборавило на училиште, се завршува од дома. Сè со цел да се најде повеќе време за посвета кон подготовката на часовите и комуникацијата со учениците. Работата на наставникот не е само половина ден на училиште, таа нема крај, оти секогаш по нешто излегува да се сработи. Исто така, треба да се спомене и најважната компонента, а таа е: комуникацијата со родителите, која треба да се одвива без проблеми и навремено со цел да се пренесат и следат промените кај учениците. Заемна комуникација, која мора да се почитува и почесто да се практикува (особено сега, со онлајн, виртуелната настава). Секој наставник, и како поучувач и како советувач, па со ред и со уште многу други функции, треба да го чува своето достоинство, а со него и столбот кој го носи во самото училиште. Без него нема настава, исто како што нема џагор во училницата, во училишните ходници, во училишните дворови без учениците.

Без разлика колку промени ќе донесе наставното време, а со него и генерациите што доаѓаат, функцијата и целта на наставникот не смеат да се занемарат. Наставниците заслужуваат многу поголема поддршка и мотивираност за работа, односно треба многу повеќе да бидат вклучени во донесувањето образовни промени иако и самите знаат како најдобро да го водат наставниот процес. Има многу квалитетни наставници и нивниот потенцијал треба да дојде до позначителен израз. Знаеме дека сосила ништо не се прави, ами со волја и интерес. МОН, БРО, ДИЦ, знаете дека наставниците се движечка сила во наставниот процес. И секогаш го даваат најдоброто од себе. Затоа, потрудете се повеќе да дојде до израз соработката со нив. Едни со други, од корист сте! Секој наставник е одговорен во својот предмет што го предава. И оттука, има што да предложи и понуди: и како сугестија и како совет за тоа што го работи. Се разбира, за да имаме поквалитетно, ете од есен и интегрирано образование, а со него и воспитание. За крај, на сите мои почитувани колешки и колеги од просвета, им порачувам: колку промени и да донесе новото наставно време (иако и понатаму чека на реформирање), секогаш бидете свои и принципиелни кон работата која ја сакате и која со задоволство ја работите. Гледајте позитивно, за подобро да биде. И мора да биде. Барем, сите така сакаме и очекуваме. Како за нас, така и за учениците, така и за сите чинители во училишната средина.

И како по обичај, ги поздравувам сите мои ученици, на кои сум им предавал и на кои им предавам. Поздрав и до почитуваните просветари. Со желба за добро здравје и радост, ги честитам и посакувам среќни рамазански, среќни велигденски и пријатни првомајски празници.