14 декември 1956 година
На 14 декември 1956 година претседателот Тито го прими Бриони Фицрој Меклин, поранешен шеф на британската воена мисија на Врховниот штаб, публицист и член на британскиот парламент. По тој повод, било направено интересно интервју, во кое биле вклучени многу детали од животот и делото на Јосип Броз Тито.
Дали предвидувавте дека ќе дојде до Втората светска војна?
„Да. Штом Хитлер дојде на власт знаевме дека ситуацијата е критична и дека ќе дојде до конфликт. Затоа ние цело време се подготвувавме во случај на војна - нашите партиски кадри и политички и морално, па и во некоја смисла и воено.
Што мислевте, како ќе заврши војната? И каков ефект очекувавте од нападот на Југославија?
„Не се сомневавме во победата. Не се сомневавме поради тоа што сојузничките сили беа доволно силни за да победат. Особено имавме во предвид дека Советскиот Сојуз беше голема сила, иако Сталин пред тоа, според нас, ѝ нанесе голема штета на советската армија. Но сепак, ние верувавме во победата“.
За време на војната создадовте голема воена сила и станавте голем војсководец. Како го постигнавте тоа?
„Најпрво, имавме доволно аргументи за потребата за борба против окупаторот. Имавме пароли, насоки кои беа прифатливи за масите, како што се братство и единство и конечно ослободување на земјата од нацистите. Покрај тоа, и самиот окупатор се погрижи да се поттикне свеста преку нивниот терор.
Што се однесува до самата организација, имавме големо искуство од порано, додека ја создававме Партијата, и организациски и кадровски, па ни беа познати овие активности. Дури и од воена гледна точка имавме кадар, офицери кои веќе служеле војска, така од мали чети постепено создадовме големи“.
Кои беа вашите принципи и стратегии?
„Нашата стратегија значеше да не се дава мир на окупаторот. И окупаторот имал стратегија за целосна војна. Ние му се спротивставивме со целосно партизанско војување, со што ја ослабивме неговата моќ и можноста за маневрирање“.
Како вашите воени искуства делуваа врз вас како човек?
„За мене војната немаше големо влијание затоа што целиот живот, особено во текот на нелегалната работа, бев подготвен на сите видови на тешкотии. Војната само ме зајакна во убедувањата кои ги имав претходно“.
Каков ефект имаше војната врз Југославија?
„За Југославија војната имаше огромно значење. Прво, Југославија во текот на војната се обедини на национална основа, на федеративен принцип, што значи давање права на сите народи. Второ, братството и единството беа утврдени во оваа борба. И трето, беше направена промена во општествениот систем, за која се бореше нашиот народ“.
Дали сметате дека постигнатиот ефект на единство ќе остане траен?
„Војната го зацврсти тоа единство“.
За какви проблеми стануваше збор помеѓу вас и Сталин во 1948 година?
„Проблемот беше во тоа што ние различно ги замислувавме односите помеѓу социјалистичките земји - не онака како што сакаше Сталин. Всушност, ние сакавме рамноправност, а Сталин (овде конкретно зборувам за Југославија) одеше со тоа нашата независност да ја покориме според интересите на онаа политика која ја водеше тој“.
Дали сега имате подобар однос со Советскиот Сојуз?
„Да, сега имаме подобар однос“.
Дали жртвувавте некои принципи за да го постигнете тоа?
„Не. Не напуштивме ниту еден принцип“.
Како го толкувате терминот „мирољубива коегзистенција“?
„Мислам дека мирољубивата и активна коегзистенција претставува единствено решение да се избегне нова светска војна. Ова значи дека сите прашања треба да се решаваат на мирен начин, преку разбирање и комуникација“.
А дали ја толкувате како соработка?
„Како активна соработка, и тоа на сите полиња. И на економско поле, се разбира, без дискриминација“.
Не како борба помеѓу капиталистичкиот и комунистичкиот свет?
„Така е. Не борба со сила, туку конкуренција“.
Маршале, вие како марксист верувате во историски детерминизам? Дали мислите дека поединци може да влијаат врз текот на историјата? Дали мислите дека луѓето како Ленин, Черчил, Хитлер, Сталин и вие ќе имаат влијание врз историјата?
„Мислам дека имаат. Само не треба да се заборави дека една личност не може да ја црпи целата сила за себе ако народот не е позади него. Бидејќи, една личност може да стане историска само ако народот ја поддржува и ѝ овозможува влијание. Сама по себе личноста не може да ја добие оваа улога. Едноставно кажано: таа прво добива, а потоа дава.
Ако имате шанса повторно да го започнeте животот, дали би сакале да биде различен во нешто?
„Мислам дека би одел по истиот пат. Можеби, нешто би подобрил. Можам да речам дека ми е жал што не можев да направам повеќе“.
18 септември, 1962 година
Дали е потешко отколку што сте мислеле да се управува со земјата? - прашање од Џон Ферил, уредник на британскиот магазин „Queen“.
„Не мислев само јас дека ќе биде лесно, туку така мислеа и други. Но, сега гледам дека е полесно да се води војна отколку да се организира власт и да се води социјален развој, бидејќи е доста комплицирано“.
Како го постигнувате тоа?
„Имам поминато многу. Од сопствено искуство знам што значи тежок, сиромашен живот, па затоа не ми е тешко да го почувствувам. Мислам дека тука не станува збор за инстинкт, туку за искуство“.
Како успевате да не се оддалечите од народот?
„Сакам да бидам меѓу народот. Кога би бил одвоен од народот, не би можел да живеам. За мене тоа би било невозможно. Сметам дека луѓето кои треба да ги решаваат прашањата за внатрешен развој на земјата и проблемите на својот народ мораат да бидат блиски со народот. Во спротивно, тие се отуѓуваат од народот и со самото тоа, и народот се оттуѓува од нив“.
Ферила истакнал дека постои нешто посебно во личност како Тито или како Черчил.
„Народот гледа и чувствува кој колку вреди. Доколку Черчил не би бил она што е денес, британскиот народ не би го држел толку долго на власт и неговата личност не би била толку голема во историјата на Англија.
Пишува: Југопапир