Голем меѓународен експеримент со четиридневна работна недела покажа дека таквиот концепт на работа им се исплати и на работодавците и на вработените, така што огромното мнозинство компании што учествуваа во него одлучија да не се вратат на стариот систем.
По шест месеци работниците изјавиле дека се помалку исцрпени, дека нивното здравје е подобрено и дека се позадоволни од работата, а просечното работно време го намалиле за околу четири часа, на 34 часа неделно.
Оние што продолжиле со истиот распоред за цели 12 месеци дополнително го намалиле работното време на околу 33 часа неделно, тврдат истражувачите. Во исто време, тие продолжија да известуваат за подобро ментално и физичко здравје и рамнотежа помеѓу работата и животот.
Ова го покажаа резултатите од експериментите спроведени во изминатите 18 месеци во САД, Канада, Велика Британија и Ирска, а го потврдија искуствата од Австралија и Нов Зеланд.
Различни компании од различни индустрии учествуваа во новите експерименти, од непрофитни организации до агенции за дизајн до производители.
Непрофитната организација 4 Day Week Global, која спроведува тестови на овој концепт и работи со владите за да им помогне да креираат соодветни политики, неодамна ја објави четвртата фаза од своето истражување, која се фокусираше на долгорочното влијание на овие експерименти.
„Сегашната 40-часовна работна недела е општествена конвенција која е создадена пред речиси сто години во индустриската економија и прашање е колку е таа соодветна за сегашната ситуација“, вели Галиќ.
„На пример, интересно е да се забележи дека во западниот свет по Втората светска војна, продуктивноста се зголеми многукратно и дека бројот на работни часови остана повеќе или помалку константен и се движи околу 40 часа постигнати во петдневна работна недела. Дефинитивно не се остварија прогнозите на познатиот британски економист Џ.М.Кејнс, кој во 30-тите години веруваше дека силниот технолошки развој ќе доведе до скратување на работната недела на 15 часа, а остатокот ќе го искористиме за личен раст и развој. Сто години подоцна, четиридневната работна недела може да биде чекор во таа насока“, додава Галиќ.
Истражувањето опфати повратни информации од 988 луѓе кои работеа во 41 компанија во САД и Канада кои се префрлија на четиридневна работна недела минатата година.
„Испитувањата се позитивни насекаде, со овој нов доказ кој помага да се отфрли загриженоста дека претходните успеси се резултат на новитет и не може да се одржат на долг рок“, пишуваат авторите во извештајот.
„Резултатите по 12 месеци се исклучително позитивни и придонесуваат за градење силни докази кои ги покажуваат трајните позитивни ефекти од скратеното работно време“, велат во извештајот основачите на 4 Day Week Global, Шарлот Локхарт и Ендрју Барнс.
„Овие резултати покажуваат понатамошни позитивни трендови во деловните придобивки, придобивките за здравјето и благосостојбата, како и влијанијата врз животната средина обезбедуваат солидна основа за широко усвојување на четиридневната работна недела“, додаваат тие.
Истражувањето покажа дека првичните намалувања на исцрпеноста забележани по воведувањето на четиридневната работна недела во голема мера, се одржани по 12 месеци. Според самопроцените на тестираните, физичкото и менталното здравје продолжило да им се подобрува во текот на целата година.
Мерено на скала на проценка од еден до пет, каде пет е најдобар резултат, менталното здравје на учесниците во експериментот се зголеми од 2,92 пред почетокот на експериментот на 3,42 по една година, додека нивното физичко здравје се подобри од 3,05 на 3,41.
Имаше и голем пораст на продуктивноста.
Истражувањето покажа дека вработените кои се префрлаат на 4-дневна работна недела продолжуваат да работат поефикасно наместо да се обидуваат да брзаат и да ја збијат петдневната работа во четири дена.
„Што се однесува до задоволството, односно субјективната благосостојба, ситуацијата е релативно јасна. Покрај работата, сите ние имаме и други животни улоги, а нивната континуирана координација предизвикува стрес, а во полоши случаи, „прегорување“, што може да има долгорочни последици и врз здравјето и продуктивноста. Четиридневната работна недела ни помага подобро да ја балансираме работата и другите улоги, но и подобро да се одвоиме од работата за време на продолжениот викенд. Интересно е што истражувањата покажаа дека редовното психолошко одвојување од работата е навика на високопродуктивните луѓе бидејќи им овозможува подолгорочна мотивација и продуктивност, вели Галиќ.
„Во однос на продуктивноста, има една очигледна работа што би сакал да ја подвлечам - продуктивноста зависи од условите во кои работат луѓето и од нивната мотивација. Факторот во равенката што се менува при скратувањето на работната недела е мотивацијата на луѓето. Со други зборови, кога се позадоволни и помотивирани, луѓето завршуваат повеќе работа за помалку време. Претпоставката дека среќните работници се попродуктивни е јасно научно потврдена“, објаснува тој.
Некои од клучните придобивки беа подобрување на продуктивноста и квалитетот, привлекување нови вработени и намалување на заминувањето на старите.
Приходите на вклучените компании се зголемиле во просек за 15%, додека вработените за 32% помалку размислувале да ја напуштат својата работа.
Ниту една од вклучените компании не изрази намера да се врати на петдневната работна недела. Дури 89% од нив одлучиле дека дефинитивно ќе продолжат со концептот на четиридневна работна недела, а 11% најавиле дека многу веројатно ќе го направат тоа.
„Во овие променети услови, дел од менаџментот сфати дека концептот на работно време е бесмислен на некои работни места и услови, па со право почнаа да се фокусираат на тоа колку работат луѓето. Покрај тоа, сите работодавци во западниот свет се занимаваат со проблемот со недостиг на работна сила, па се интересираа за иновации кои ги прават привлечни за работниците, односно повеќе се грижат за задоволството на работниците“, вели Галиќ.
Британскиот мултинационален Унилевер го продолжи своето четиридневно пробно тестирање на персоналот во Австралија по успешниот 18-месечен пилот проект во Нов Зеланд. Во експериментот во Нов Зеланд, кој траеше од декември 2020 година до јуни 2022 година, 80 вработени работеа четири дена во неделата со 100% од нивната плата, обврзувајќи се на 100% од нивниот работен напор.
Компанијата објави силни резултати во исполнувањето на деловните цели, додека отсуството од работа се намали за 34%, а анкетираниот персонал пријави 33% намалување на стресот и 67% намалување на конфликтот помеѓу работата и животот. Компанијата исто така најави дека ќе го продолжи проектот во Нов Зеланд и ќе го прошири во Австралија на 12 месеци.
Имено, треба да се истакне дека компаниите кои пробуваат пократки недели се претежно мали, а не големи и дека некои работници во експериментите сепак пријавиле дека имале проблеми сите работни обврски да ги извршуваат во скратена работна недела.
„На нејзиното прифаќање може да влијае и силниот развој на вештачката интелигенција, за која се проценува дека би можела значително да влијае на 30 до 70% од работните места, од кои некои ќе исчезнат, а други ќе бидат значително променети. Тука не треба да се биде „катастрофичар“, но очигледно е дека пазарот на труд би можел значително да се промени поради растот на продуктивноста поради поголема употреба на ВИ.
Секако, посебно прашање е дали придобивките од зголемената продуктивност ќе останат само кај сопствениците на иновациите или тие ќе се прелеат и во интервенции насочени кон зголемен квалитетот на живот на сите луѓе“, вели Галиќ.
„И Хрватска и другите западни земји се карактеризираат со недостиг на работна сила што е последица на демографските трендови, односно фактот што групите луѓе кои го напуштаат пазарот на трудот се значително помали од оние што влегуваат во него. Оваа ситуација во Хрватска дополнително се влошува со емиграцијата по приклучување кон ЕУ.
Во такви околности тешко ќе може брзо да се очекува воведување на ваков тип на работна организација на значителен број работни места, бидејќи смените едвај се совпаѓаат со постојниот број работници.
Повторувам, четиридневната работна недела има смисла како компензација за зголемена продуктивност и ќе биде тешко да се зборува за тоа во околности на застарени организации во кои работното време е сè уште важно, т.е. во кои зголемувањето на продуктивноста нема се случува“, заклучува Галиќ.