Дислипидемијата (нарушување на нивото на масти во крвта) е една од најчестите клинички манифестации кај пациенти со дијабетес мелитус (шеќерна болест). Ова нарушување на нивото на маснотии се манифестира со промени во нормалните вредности што предизвикуваат зголемување на нивото на триглицериди и LDL со ниска густина (лоши масти) и високо ниво на HDL со висока густина (добри масти). Раното откривање на овие промени би овозможило да се спречат кардиоваскуларни болести. Кардиоваскуларните болести се водечка причина за морбидитет и морталитет кај луѓето што живеат со дијабетес, а дијабетес мелитус е една од водечките причини за развој на предвремена атеросклероза кај двата пола. Всушност, ризикот од кардиоваскуларни болести кај дијабетесот е мултифакторен, како што се обезитетот, хипертензијата и дислипидемијата, фактори кои во повеќето случаи коегзистираат. Неодамнешните студии сугерираат дека поголемиот дел од инциденцата на кардиоваскуларни болести кај дијабетес се должи на несоодветен третман со липиди и крвен притисок.
Дислипидемијата е многу честа кај дијабетес мелитус тип 2. Околу 72% до 85% од пациентите со дијабетес имаат нарушување на липидните вредности во крвта. Препознавањето на причините и континуираното следење на дислипидемијата кај пациенти со дијабетес е од особена важност бидејќи ова масно нарушување доведува до развој на кардиоваскуларни болести, понекогаш дури и без да биде дијагностициран дијабетес.
Најчестите липидни абнормалности се хипертриглицеридемија поврзана со зголемени концентрации на липопротеини богати со триглицериди (TRGs), главно оние што се состојат од големи липопротеини со многу ниска густина (VLDL1) и нивни остатоци. Намалувањето на HDL холестеролот и нормалните или малку покачените нивоа на LDL холестеролот со доминација на мали и густи LDL атерогени честички се главните придонесувачи за атерогена болест.
Инсулинот игра важна улога во регулирањето на липидниот метаболизам. Дејствува на црниот дроб со инхибиција на производството на VLDL, ги зголемува LDL рецепторите и ги намалува слободните масни киселини.
Што се однесува до терапевтскиот третман на дислипидемијата кај дијабетес, статините се првиот и најефективниот избор. Статините се сметаат за третмани од прва линија за многу луѓе со дијабетес тип 2, дури и без други очигледни фактори на ризик, додека кај пациенти со повеќе фактори на ризик за кардиоваскуларни болести се препорачуваат статини со повисоки дози.
Покрај статините, други лекови што се препорачуваат за третман на дијабетична дислипидемија вклучуваат инхибитори на апсорпција на холестерол, ниацин, фибрати и омега-3 масни киселини.
Д-р Бетим Даути
Езетимиб дејствува со инхибиција на цревната апсорпција на холестеролот, што на крајот предизвикува намалување на LDL. Се чини дека езетимиб ја зголемува чувствителноста на инсулин кај пациенти со инсулинска резистенција. Тој е особено ефикасен кај пациенти со дијабетес, намалувајќи го LDL за 24%. Има поизразено дејство во намалувањето на LDL кога се комбинира со статини.
Фибратите ги намалуваат нивоата на ТРГ во серумот и ги зголемуваат нивоата на ХДЛ и промовираат умерено намалување на LDL. Фенофибратот ја намалува концентрацијата на TRG за 30-50%. Неговите ефекти се забележани кај високоризични дијабетичари со високи нивоа на триглицериди.
Фибратите се метаболизираат во бубрезите и треба да се избегнуваат или да се користат со претпазливост кај пациенти со бубрежна болест.
Новите докази укажуваат на потребата да се земат предвид терапии за намалување на липидите почесто кај помладите пациенти со T1DM и T2DM.
Статините секогаш треба да се сметаат за прва линија на терапија. Општо земено, статините може да се администрираат кај сите пациенти со дијабетес кога LDL е над 2 mmol/L, почнувајќи со умерено моќен статин и континуирано следење на LDL.
Езетимиб во комбинација со статини може да резултира со зголемено намалување на нивото на LDL и дополнително подобрување на кардиоваскуларните исходи. Фибратите имаат улога кај пациенти со висок TRG и низок HDL, а треба да се земе предвид кај пациенти со T2DM и ретинопатија.
Навременото лекување на дислипидемиите кај пациенти со дијабетес значително ја намалува инциденцата на кардиоваскуларни болести. Научните факти покажуваат дека употребата на адекватна терапија за третман на дислипидемија го намалува потенцијалот за развој на кардиоваскуларни болести на нивоа над 50%.
Автор: д-р Бетим Даути, интернист, кардиолог
Општа болница „Д-р Ферид Мурад“ - Гостивар