Се обидовме да истражиме колку жители би имала Југославија денес, односно колку луѓе би живееле на територијата на поранешната заедничка држава. Секако, нашиот обид ќе биде аматерски, со оглед на тоа што ќе користиме само објавени податоци кои често се дефицитарни или неверодостојни, како и дека за научно третирање на оваа тема ќе биде потребно многу повеќе од обични статистички показатели - од бројот на раѓања на бегалци и економски мигранти - жртви на војна и загинати. Проблемот е и во методологијата, со оглед на тоа што само еден дел од земјите од неодамна почнаа да го користат моделот на „Евростат“, според кој на списокот се внесуваат сите што живеат на територијата на таа земја, без разлика на државјанството. Го определивме редот на републиките, односно новоформираните држави, по население.

Србија (Војводина и Косово)

Според првите резултати од пописот на населението одржан минатата година, во Србија живеат 6,69 милиони луѓе, што е за 7 отсто помалку од пред десет години или речиси една третина помалку (дури 3,1 милиони луѓе) во споредба со рекордот во 1991 година кога имало 9,78 милиони жители (5,8 милиони во Србија, 2 милиона во Војводина и 1,9 милион во Косово).

При споредбата на податоците треба да се има предвид дека Косово во меѓувреме прогласи независност. Податоците од пописот во Србија од 1991 година покажуваат дека на Косово живееле 1,95 милион луѓе, додека сега, според српскиот попис, има 1,4 милион. Косовските власти, исто така, направија попис во 2011 година во кој беа наведени 1,74 милион луѓе. Она што е заедничко за сите пописи на Косово од 1981 година, кога е направен веројатно најверодостојниот, а според кој во покраината тогаш живееле 1,59 милион луѓе, се неверодостојни податоци ако се земе предвид дека во секој од нив Албанци или Срби го бојкотирале пописот, а не биле ретки случаите на луѓе да одбијат да учествуваат, без разлика на нивната националност. Од истата причина, тешко е да се очекува дека резултатите од пописот што ќе се одржи на Косово на крајот на оваа година ќе бидат различни. Косовската агенција за статистика споменува бројка од 1,8 милион, додека „Евростат“ бележи пад од 10 отсто во споредба со 2003 година и останува на 1,78 милион. Треба да се каже дека голем број Косовци, поради лошата економска состојба, заминале во Европската Унија и Велика Британија, а се проценува дека ги има околу 700 илјади во западните земји. Поради сето ова, тешко е со сигурност да се одреди точниот дефицит во однос на 1991 година, но сигурно е дека не е помал од 2,5 милиона луѓе.

Хрватска

Што се однесува до релевантноста на податоците во Хрватска, пописот бил направен пред 2 години, па има официјални податоци, иако имало недостатоци и пропусти при неговото споредување. Според податоците, во 2021 година Хрватска имала 3,87 милиони жители, речиси 10 отсто помалку од десет години порано и речиси една петтина (912.000) помалку од 1991 година, кога имала најмногу жители во својата историја - 4,78 милиони. Познати се причините за драматичниот пад: трагична војна, прогонети, бегалци, раселени лица, економска криза, влез во Европската Унија, барање работа во други земји и бегство по кампањата „Бура“ со која се намали бројот на Срби од 581.700 во 1991 година (12,2 отсто од населението) на само 123.000 илјади (3,2 отсто). Само во Хрватска има минус за околу 900 илјади луѓе.

Босна и Херцеговина

Пописот од 1991 година утврди дека таа година во Босна и Херцеговина живееле 4,38 милиони луѓе. Последниот попис бил одржан во 2013 година, а според него, во БиХ има 3,53 милиони жители, што донекаде се поклопува со процената на „Евростат“ за 2019 година од 3,49 милиони жители. Огромното мнозинство од горенаведеното за претходните земји е точно во некои сегменти, уште повеќе за БиХ. Тешките последици од катастрофалната војна ја донесоа таа земја, според податоците на ОН за 2022 година, на прво место меѓу земјите со најголемо намалување на бројот на жители во светот. БиХ, имено, годишно губи 1,5 отсто од населението. Само во 2021 година 170.000 луѓе ја напуштиле таа земја. Ако продолжи вака, а нема многу причини зошто луѓето би останале во оваа земја, до 2070 година демографските движења и нееднаквости ќе доведат до намалување на вкупното население за над 50 отсто, а оние што ќе останат ќе припаѓаат на постарата популација.

Словенија

Накратко за Словенија: според пописот од 1991 година, во оваа земја живееле 1,96 милион луѓе или 1,91 според усогласените резултати со методологијата на „Евростат“. Пописот од 2011 година покажа зголемување на 2,05 милиона. Не е потребно да се направи нов попис во Словенија бидејќи во таа земја во секое време го знаат точниот број на жители, со оглед на тоа што користат унифицирани податоци во регистрацискиот центар. Минатата година имало 2,11 милиона луѓе, меѓу кои 8,2 отсто странци. Билансот вели плус 200.000 во споредба со 1991 година.

Македонија

Во Македонија пописот од 2021 година покажа дека 1,84 милион луѓе живеат во оваа поранешна југословенска република. Во 1991 година имало 2,03 милиона. Македонците можеби ги загрижува и тоа што според пописот од 2002 година имаа 2,02 милиони жители, што значи во 19 години пад од речиси 200.000 жители, а во споредба со 1991 година минус од 190 илјади.

Црна Гора

Заедно со политичките и економските проблеми што ја мачат Црна Гора, во 2020 година, првпат по Втората светска војна, бил забележан негативен природен прираст, што значи дека се раѓаат помалку луѓе отколку што умираат, а веројатно никој не знае колку се иселуваат. Инаку, според пописот од 1991 година, во оваа земја живееле 615.000 луѓе. Пописот од 2011 година вели дека имало нешто повеќе, 620.145 луѓе. Во меѓувреме, требало да се спроведе нов попис, кој неколку пати бил одложуван или поради пандемијата на коронавирусот или поради владината криза и неуспехот на буџетот. Затоа, ќе се потпреме на податоците на Црногорскиот институт за статистика, според кој, во средината на 2021 година имало 619,2 илјади жители, односно 4,2 илјади повеќе од пред 32 години.

Заклучок

Од шесте југословенски републики, четири бележат пад, а две плус, од кои црногорската е незначителна. Математиката вели дека вкупната бројка е за 4,34 милиони жители помалку на оваа територија, што значи дека поранешните 23,5 милиони во 1991 година се намалени на 19,2 милиони, со што падот е 18,3 отсто. Од друга страна, да имаше смисла и, да речеме, Југославија или новите постјугословенски држави да пораснеа како Словенија, каде што е забележан пораст од 10,5 отсто во споредба со 1991 година, овде ќе имаше 26 милиони луѓе. Но, тоа е друга приказна. Единственото прашање што ни останува е колкава смисла имало 130 илјади луѓе да загинат, а 4 милиони да бидат раселени во војни чие значење беше борбата за територија што ретко кој ја интересира денес.

Извор: 6yka.com
Фото: Freepik