Со милениуми луѓето заболувале од респираторни инфекции. Со комбинација на знаење, случајност и години макотрпни истражувања, научниците успеале ја откријат причината за грипот од кој починале илјадници луѓе во 1918 година.

Во 1892 година водечкиот германски бактериолог Ричард Фајфер направил грешка која имала огромно влијание врз пандемијата во 1918 година и медицината во 20 век.

До крајот на 19 век научниците почнале да ја откриваат врската помеѓу микроорганизмите и болестите. Но, никој не поврзувал одреден патоген со грипот, кој во тоа време бил главниот термин за збир на респираторни симптоми.

За да ја открие мистеријата, Фајфер ја испитал плунката на триесетина пациенти што починале во текот на пандемијата на грип, која траела од 1889 до 1890 година и која убила речиси милион луѓе низ светот.

- Бацилите на грип изгледаат како стапчиња - објавил тој во „Британски медицински журнал“ во јануари 1892 година, а ги наоѓал исклучиво кај жртвите од пандемијата.

- Со оглед на овие резултати, сметам дека е оправдано да се каже дека токму опишаните бацили се причинители на грипот - напишал тој.

Бактеријата ја нарекол „Bacillus influenzae“, но набрзо таа станала позната како Фајферов бацил. На крајот на краиштата, Фајфер бил шеф на научниот оддел на Институтот за заразни болести во Берлин. Неговото влијание било толку големо што никој не го довел во прашање неговото истражување.

Сега знаеме дека вирус, а не бактерија, ја предизвикал озлогласената пандемија, но во 1918 година никој не знаел дека овој вирус постои. За пандемијата во 1918 година научниците го обвинувале Фајферовиот бацил.



Во септември 1918 година американскиот хирург Руперт Блу објавил упатства за лекарите што се занимавале со пандемијата со наслов: „Инфективен агенс: Фајферови бацили“. Тоа бил уште еден погрешен чекор: тимови низ светот почнале да работат на вакцини против бактерии. За тоа време, само во октомври 1918 година повеќе од 200.000 луѓе во САД умреле од мистериозна треска, вклучително и десетици вакцинирани.

За да откријат зошто вакцините не спречуваат смрт, лекарите и патолозите собрале примероци од белите дробови на живите и мртвите и ги анализирале во нивните лаборатории. Тие пронашле колонии на бактерии „Streptococcus“, „Pneumococcus“ и „Staphylococcus aureus“ и многу помалку Фајферови бацили. Она што особено ги изненадило е што пронашле и Фајферов бацил кај многу здрави луѓе.

Во 1918 година научници собрале доброволци и луѓе што имале шпански грип. Заболените издишувале во отворената уста на волонтерите, а потоа кашлале во нивните лица.

- Можам да кажам дека волонтерите беа одлични во изведувањето на овој експеримент. Тие беа инспирирани од идејата дека можат да им помагаат на другите. Истражувачите, исто така, испрскаа филтриран раствор направен од 13 соја на Фајферовиот бацил во грлото и очите на волонтерите и им ја инјектираа крвта од пациентите со шпанска треска - изјавил д-р Розенау, кој бил дел од експериментот.

Сепак, не биле донесени заклучоци, туку само се продлабочила мистеријата.

Некои истражувачи инсистирале дека Фајферовите вакцини против бацили се ефикасни: лекарите во Њу Орлеанс, на пример, тврделе дека нивните вакцини спречиле 90 отсто од инфекциите на шпанскиот грип. До моментот кога се појавил третиот бран на пандемијата во почетокот на 1919 година, вакцините што содржеле мешавина на мртви бактерии биле почести отколку оние што се фокусирале исклучиво на Фајферовиот бацил. Овие третмани не помогнале во борбата против оваа болест, но се чини дека го намалиле вкупниот број на смртни случаи со спречување бактериска пневмонија, честа секундарна инфекција за време на пандемија.

Смртноста се вратила на нивоата пред пандемијата во 1921 година, а во следните девет години научниците се обидувале (и не успеале) дефинитивно да го отфрлат Фајферовиот бацил како причина. Дури и по глобалниот преглед на сите научни написи поврзани со пандемијата, не може со сигурност да се заклучи дека бацилот на Фајфер била причина за шпанскиот грип, напишал бактериологот Едвин Џордан во 1927 година.

Работите конечно се промениле во 1930 година кога вирологот Ричард Шоп го изолирал првиот познат вирус на грип кај заразените свињи во Ајова. Инспирирани од Шоп, научници од Велика Британија зеле брис од грлото на луѓе со шпанска грип и ја инјектирале таа течност во творови. Набрзо животните се разболиле. Тимот, исто така, го инјектирал бацилот на Фајфер во носот на животното - немало никаков ефект.

- Веруваме дека доказите силно сугерираат дека постои вирусен елемент во епидемијата на грип - напишале англиските истражувачи во 1933 година.

И биле во право. Биле потребни околу 40 години, илјадници студии и десетици милиони смртни случаи, но научниците конечно ја откриле вистинската причина за пандемијата на шпанскиот грип. 72 години подоцна, во 2005 година, Таубенбергер и неговите колеги го идентификувале смртоносниот вид што ја предизвикал пандемијата во 1918 година користејќи ги ткивата на жена зачувана во вечниот мраз на Алјаска. Станува збор за Х1Н1 кој преминал од птици на луѓе.

И покрај хаосот што го предизвикала 1918 година, Фајферовиот бацил има траен ефект врз медицината и микробиологијата.

Една од предностите на следењето на Фајферовиот бацил била тоа што истражувачите научиле многу. Во 1929 година Маргарет Питман проучувала повеќе од 500 примероци од слуз на пациентите во болницата „Рокфелер“. Биле направени обиди да се воспостави или целосно да се раскине врската помеѓу бактериите и грипот, но ниту еден не бил успешен. Питман открила шест инкапсулирани соеви на Фајферовиот бацил. Луѓето се единствениот домаќин на „Haemophilus influenzae“, а некои соеви живеат безопасно во нашиот нос и нашето грло. Но, еден вид, познат како ХИБ, е особено патоген. Нејзината работа открила дека ХИБ е причина за голем број сериозни состојби, вклучувајќи и менингитис кој може да доведе до смрт или доживотен инвалидитет.

Набрзо по нејзиното откритие, Питман создала серум од коњска крв со кој спасила десетици илјади деца и ѝ донел меѓународна слава. Нејзините сознанија биле клучни во создавањето на вакцината 50 години подоцна, која оттогаш практично ја искоренила болеста секаде каде што била користена.

Извор: National Geographic
Фото: Wikipedia