Доц. проф. д-р Хелена Блажун Вошнер е дел од менаџментот на Здравствениот дом „Д-р Адолф Дролц“ од Марибор, Словенија. Како познавач на словенечкиот јавен здравствен систем, со неа разговаравме за неговата организациска поставеност и функционирање, за потребата од медицински персонал, можностите за работа на странци во здравствениот сектор на Словенија и, секако, за сè поголемата заинтересираност на македонските здравствени лица за работа и живот во Словенија.

Д-р Блажун Вошнер, важите за познавач на условите во словенечкото здравство. Како го оценувате тој систем?

Словенија им обезбедува на своите граѓани здравствена заштита преку јавен здравствен систем, во кој најголемиот дел од средствата се обезбедени од јавни финансиски извори бидејќи се работи за јавен интерес на граѓаните и давателите на здравствени услуги најчесто работат на непрофитна основа.
Во Словенија е воспоставен моделот на Бизмарк за регулирање на јавното здравство, поточно преку системот на задолжително здравствено осигурување. Моделот на Бизмарк се заснова на концептот на платен дел од извршените здравствени услуги. Основна водилка е принципот на солидарност меѓу осигурениците, кој на секој од нив им овозможува пристап до здравствени услуги под исти услови. Се финансира од придонеси од работодавци и вработени, но учествуваат и физички лица, приватни осигурителни фондови и државата. Носители на осигурување се здравствените фондови (јавни установи или фондови), каде што се наплатуваат овие придонеси, а средствата се наменети за спроведување на националната здравствена програма. Одлуки за правата на осигурените лица донесуваат органите на управување на фондовите за здравствено осигурување. Главните чинители во процесот на одлучување се осигурениците, давателите на медицински услуги, работодавците и претставниците на властите, кои преку релевантни организации или интересни групи, исто така, имаат можност да одлучат за правата и обврските во поединечната област на социјалното осигурување и со тоа одлучуваат за управување и распределба на собраните финансиски средства. За спроведување на социјалното осигурување, во Словенија е формиран Завод за здравствено осигурување на Словенија. Државата има надзорна и регулаторна функција и само по исклучок интервенира во работењето на системот.
Словенија е една од ретките земји која сѐ уште има институции како: личен лекар, личен доктор по семејна медицина, личен педијатар, личен гинеколог, личен стоматолог, што е добредојдено од гледна точка на пациентот, бидејќи го подигнува квалитетот на медицинскиот третман. Но, од друга страна, со оглед на неизбежниот факт на недостиг на овие специјалисти, прашање е колку долго словенечкиот здравствен систем може да го одржи овој тип на уредување.

Интересот кај медицинските работници во Македонија за работа и живот во Словенија се зголемува во последните десет години. Што велат вашите информации, колку на Словенија ѝ е потребен ваков стручен кадар?

Во Словенија, генерално, има потреба од соодветно квалификуван медицински персонал, лекари специјалисти, регистрирани медицински сестри, медицински техничари и асистенти за медицински сестри, но потребата за индивидуални специјалисти може да се разликува во зависност од поединечниот регион. За да се пополни недостигот на кадар, Министерството за здравство подготви и стимул во вид на стипендии, поточно 110 стипендии за одредени области од образованието во вредност од 360.000 евра годишно, а до 2031 година ќе се обезбедат 2,52 милиони евра за стипендии во здравството. Целта на мерката е да ги поттикне учениците и студентите да се вработат во мрежата на даватели на јавни здравствени услуги во Словенија барем онолку колку што примале стипендија, со акцент на професиите каде што има најголем недостиг на персонал, имајќи ги предвид потребите на населението, мрежата на јавната здравствена служба и податоците од регистарот на здравствените работници.

Дали е потребен медицински персонал конкретно во вашиот медицински центар? Или можеби веќе имате македонски лекари и друг медицински персонал од Македонија?

Во нашата институција итно ни се потребни лекари од областа на педијатријата, гинеколози, матични лекари, како и лекари од областа на медицината на трудот, транспортот и спортот. Заинтересирани сме и да ангажираме млади лекари кои имаат завршено медицинско училиште и се мотивирани да се специјализираат во горенаведените области, бидејќи факт е дека во Словенија има недостиг на млади луѓе кои би сакале да работат на ниво на примарната здравствена заштита. Факт е дека за решавање на проблемот со недостиг на лекари пристапивме проактивно, поточно преку нашиот Центар за кариера преку промовирање на стручната лекарска професија, како и преку приклучување кон заедничката акција на Заводот за вработување на Република Словенија во рамките на настаните „Живот и работата во Словенија“, во чии рамките барателите на работа во странство можат да запознаат потенцијални работодавци во Словенија. Во овој момент би сакале да изразиме искрена јавна благодарност до Заводот за вработување на Словенија за нивната посветеност и поддршка на нашите работодавци во изнаоѓањето соодветни квалификувани кадри во областа на здравството.

Кои се условите доктор од Македонија да се вработи во Словенија, а каква е процедурата за другиот медицински персонал - медицински сестри, негувателки, терапевти... да се вработат и да живеат во Словенија?

Што се однесува до формалните процедури, секој кандидат мора прво да помине низ процедура за нострификација на дипломата или специјализацијата. Со оглед на тоа што е дефицитарна професија, државата Словенија огласува позиции за странци, постапката е малку полесна бидејќи процедурите во целост ги спроведува Министерството за здравство, кое со својот тим кој се занимава со странци навистина дава поддршка за работодавците. Министерството ги разгледува поединечните пријави и именува надлежни комисии кои ги споредуваат завршените студии или специјализации со студиите или специјализациите во Словенија и на кандидатот му одредуваат период на приспособување и подготвуваат соодветна програма доколку му недостига на кандидатот, без разлика дали се работи за професијата доктор или лекар специјалист. Голем проблем со кој се соочуваме е јазикот, но ова е малку полесно за кандидатите што сакаат да се вработат во Словенија и веќе добиле понуда за работа, бидејќи имаат 1 година да стекнат соодветно познавање на словенечкиот јазик и да го положат испитот Ц1.
Што се однесува до другите дефицитарни професии, на пример, дипломирани медицински сестри, медицински техничари и болничари-негуватели, исто така, мора да подлежат на евалуација на образованието во центарот ENIC-NARIC во Министерството за високо образование, наука и иновации. Притоа, потребно е да се поднесе Барање за евалуација на образованието, врз основа на кое Министерството дава мислење за поединечни елементи на образованието, што служи како помош при идентификување и лоцирање и на странски и на словенечки документи за образование. Центарот ENIC-NARIC дава мислење за евалуација на образованието најдоцна во рок од два месеца.

Дали сето ова значи дека заинтересираните македонски медицински лица имаат отворен повик да работат и живеат во Словенија?

Во нашиот Здравствен дом Марибор прво спроведуваме детално интервју со потенцијалните кандидати, потоа повторно организираме уште едно интервју со управата и доколку кандидатот целосно ги исполнува нашите услови, не само во однос на образованието, туку и во однос на тоа колку ги споделува вредностите и визијата на нашата установа, тој ја добива понудата за работа од директорот на Медицинскиот центар Марибор, доц. проф. д-р прим. Јернеј Завршник. Потоа се завршуваат сите потребни процедури за што поскоро интегрирање во работната средина.
За добивање вакви детали, а и за уште повеќе информации, актуелната манифестација „Живот и работа во Словенија“, која ќе се одржи од 27 до 29 ноември во Скопје, Прилеп и Битола е одлична можност за заинтересираните од Македонија. На настаните ќе можат одблиску да се запознаат со она што се бара и нуди во Словенија од тој аспект.