За кардиохирургијата во Македонија, за младите специјализанти, за можностите во Македонија за развој на кардиохирургијата и професионален напредок, но пред сѐ, за односот кон пациентите, а и односот кон младите лекари, зборува еден од најмладите специјализанти по кардиохирургија во Македонија - Горазд Коњановски, дел од тимот на Клиничката болница „Жан Митрев“.
Вие сте еден од најмладите специјализанти по кардиохирургија во Македонија, што Ве привлече кон ова поле од медицинска практика?
- Интересот кон кардиохирургијата го добив уште пред да знам што значи кардиохирургија. Колку и да звучи тоа неверојатно, сепак, случка од детството ми ја одреди денешната професија. Кога имав околу 7-8 години, мојот дедо, инаку офталмолог по професија, се оперира во тогашната болница „Филип Втори“. Беше направена операција аорто-коронарен бајпас од страна на д-р Жан Митрев и по таа операција живееше уште долги 16 години. Кога се врати дома по операцијата, донесе видеокасета со натпис „1.000 операции на отворено срце во Република Македонија“. Од тој ден, додека сите другарчиња гледаа цртани филмови, јас ја гледав таа касета, ги гледав тие операции и иако не разбирав ништо, го гледав само тоа. Уште во тие години, во тие моменти, сум зборувал и сум кажувал дека кога ќе пораснам, ќе бидам доктор за срце како д-р Митрев. И тоа така остана врежано во мене, нејасно се развија љубовта и интересот кон кардиохирургијата и никогаш не замреа. Кога бев 8. одделение имав огромна желба да се видам со д-р Митрев, и тоа се случи, ми се оствари таа желба, нѐ прими и му кажав дека еден ден сакам да бидам како него и го прашав за совет што треба да направам за да бидам како него, а на тоа ми одговори: „Учи и слушај си го срцето“. Јас го направив тоа, не се откажав од желбата во ниту еден момент, па еве денес го живеам мојот сон. Сега сум специјализант по кардиохирургија под менторство на академик д-р Жан Митрев при клиничката болница „Жан Митрев“.
Како гледате на кардиохирургијата? Што треба да се направи за кардиохирургијата да се развива и во Македонија?
- Кардиохирургијата е гранка за која во медицинските кругови се зборува дека е во изумирање, а без неа всушност ништо не може. Ние секојдневно се среќаваме со разни случаи каде што оперативниот третман е неминовен. Точно дека интервентната кардиологија е во подем, но е далеку од тоа да може да го замени оперативниот третман. Сме имале доста случаи каде што сме морале итно да реагираме поради одредени интервентни постапки или слично. Затоа, иако навидум изгледа поедноставно, или помалку опасно, некогаш оперативниот третман е далеку посигурен и помалку ризичен отколку интервентниот пристап. Ова го кажувам бидејќи пациентот е секогаш на прво место. Кога се работи за вакви сериозни работи, потребна е широка опсервација и неминовна е консултацијата со кардиохирург. Во Македонија кардиохирургијата се развива интензивно во последните 20 години. Нашата клиника одигра клучна улога во поставувањето на темелите во кардиохирургијата и тие напори се препознаени, почитувани и вреднувани и надвор од границите на нашата држава. Дефинитивно, ние како држава имаме врвна, светски призната, кардио специјализирана здравствена институција и се надевам дека во иднина здравствениот систем во нашата држава уште посилно ќе ги користи можностите за развој на оваа гранка преку научната и едукативна сила која може да ја понудиме.
Праксата како специјализант по кардиохирургија ја започнавте во клиниката “Жан Митрев“, какви се можностите за развој, надградување и професионален напредок во ова опкружување?
- Да, точно. Праксата ја започнав токму во оваа болница, во еден многу тежок период за сите нас, во екот на ковид-пандемијата. По една година ја добив и специјализацијата. Но, квалитетот и успехот во животот бараат жртва. Од многу млади колеги ќе слушнете дека тука е многу строго, дека е тешко, дека се работи долго и слично. И тоа е така бидејќи тука работат врни професионалци, со огромна посветеност и емпатија кон пациентите, па така и самото опкружување е доста изискувачко и филтер кој ги пропушта само најдобрите и најпосветените кадри да работат во оваа здравствена институција. Апропо на тоа, професионалниот развиток и надградувањето се неминовни.
Сте биле дел и од јавно и од приватно здравство, дали можете да направите разлика? Какви се можностите за напредок во кардиохирургијата во јавното, а какви во приватното здравство?
- Разликите, за жал, се дијаметрални. Зборувам општо за здравството. Во народот постои една стигма дека посигурно е кога одиш во приватно здравство. И, за жал, тоа е така. Причините се многубројни, проблемот е мултифакторијален. Професионалци секако дека има, голем дел од нив биле и мои професори од кои сум учел. Како да недостига вистински концепт, услови за работа и дисциплина за развој на државното здравство, а јас мислам дека стабилно државно здравство е клучно за градењето на здравствената слика во една држава. Јас немам искуство со работа во државната кардиохирургија, но можам да зборувам за она што се случува кај нас. За нецели две години јас лично имам околу 650 асистенции на кардиоваскуларни операции. Тоа е скоро 10 пати повеќе од предвидената програма во курикулумите по кардиохирургија на универзитетите низ светот. Таквата динамика на работа и врвното менторство ми овозможија да учам и да извршувам стручни работи кои се предвидени во понапредните години од специјализацијата. Како клиника напоредно работиме и на проект каде што се вклучени повеќе европски универзитети и професори од Европа за развивање вештачка интелигенција во кардиохирургијата. Во болницата, на ниво на научен клуб, постојано се одржуваат предавања, при што се разгледуваат најновите протоколи за работа и трендови во медицината. Редовно се одржуваат и едукативни работилници. Исто така, организираме и конгреси кои се значајни за нашиот едукативен развој. Активно учествуваме во објавување научни трудови. Тоа мислам дека кажува сѐ.
- Пред сѐ, треба да си ја сакате државата и да сакате вашиот труд да го вложите тука. Во медицината ако на прво место не ви е пациентот или ако ја немате таа емпатија кон него, сте ја згрешиле професијата. Генерално за напредок на младите специјализанти, зборувам пред сѐ за во јавното здравство бидејќи таму се присутни во најголем број, и таму мора многу работи да се променат од корен. Мора младите лекари да бидат почитувани од здравствените власти, нивниот труд да биде вреднуван и да добијат вистинска шанса да го работат она што го сакаат. Ете, зарем не се скромни барањата на младите лекари за да останат да работаат и творат во својата држава. Токму затоа јас останав во Македонија, бидејќи во клиниката во која работам го добив тоа.
Колку состојбата со обвинувањата кон клиниката и целиот притисок влијае врз Вас и Вашата работа?
- Па видете, нема човек кого неправдата не го боли. Ние знаеме како и низ што сѐ поминавме во текот на тој период од цели две години. Ние знаеме како молеа луѓето за кревет плус. Ние знаеме што значи за две недели да бидеш дури 7 пати дежурен по 24 часа во натчовечки услови, со маски, костими и да дишеш под визир. Ние знаеме и како успевавме да ги извршуваме операциите без да ги одложуваме пациентите во тие услови кога никој друг не оперираше. Па така, сега кога гледаш дел од тие пациенти на кои животот си им го спасил дека те обвинуваат, секако дека влијае и не ти е сеедно.
Во другите земји постојат декларации за заштита од одговорност на здравствените работници што дејствувале во вонредни услови како пандемија и слично. Со сите последни случувања кај нас, со барање лекарска одговорност, што мислите за ова, дали е потребно?
- За време на пандемијата владееше агонија на светско ниво. Секојдневно борбата беше огромна за да се избориш како лекар со болест која е непозната. Протоколите за работа се менуваа од ден на ден, немаше стандардизирање на работите, не се знаеше што е, а што не е правилно, па затоа од претходни искуства се пробуваше на секаков начин да им се помогне на пациентите. Оттука сметам дека таква одлука е неминовна и оправдана да се донесе и кај нас.
(Комерцијална објава)