Дали некогаш сте се запрашале зошто сте спротивни на вашиот брат или сестра? И покрај тоа што живеете под ист покрив со истите родители и делите околу половина од истата ДНК, истражувањата покажале дека личностите на браќата и сестрите не се многу слични! 

Деидентификација на браќата и сестрите

Иако може да изгледа природно да се идентификувате со вашето најблиско семејство, браќата и сестрите имаат тенденција да го прават спротивното. Деидентификацијата на браќата и сестрите е реактивен одговор за време на формирањето на идентитетот во детството и адолесценцијата. Наместо да се фокусираат на заедничките карактеристики, браќата и сестрите намерно се дефинираат себеси врз основа на нивните разлики. Овој природен, адаптивен и често несвесен процес им овозможува на браќата и сестрите да бидат видени такви какви што се.

Избор на нишка

Процесот на тоа како браќата и сестрите избираат да се разликуваат развојните психолози го нарекуваат „избор на нишка“. Наместо да се натпреваруваат директно со идентитет по кој другиот брат или сестра е веќе познат, браќата и сестрите проактивно бараат уникатен перцептивен психолошки простор во умовите на родителите. Со издвојување различни улоги, достигнувања, па дури и особини на личноста што можат да се поседуваат, браќата и сестрите се натпреваруваат за внимание како адаптивна стратегија за максимирање на родителското внимание и инвестиција.

Со други зборови, ако вашиот брат веќе бил сметан за „паметен“, можеби сте ја презеле територијата на „смешниот“. Ако вашата сестра ја воспоставила својата улога како „спортист“, можеби сте се обликувале себеси како „уметник“. И ако вашата сестра или брат секогаш биле фалени дека се „добро девојче/момче“, можеби сте уживале во вашата улога како „бунтовник“, „слободен дух“ или „креатор на промени“.

Родителската перцепција е клучна

Ова не значи дека не сте паметни, атлетски настроени или фина личност. Тоа само значи дека некој друг ве претекнал, па сте се чувствувале принудени да изберете друг пат. Според еволутивните психолози, инвестирањето време, ресурси и енергија е скапо за родителите, па затоа тие често инвестираат во своите потомци кои ветуваат најдобри долгорочни исплати и поврат на инвестицијата. Затоа, кога избирате нишка, не е доволно да се издвоите, туку мора да се повикате и на мислењата на луѓето што се најважни: вашите родители.

Не растете во „ист дом“ како вашите браќа и сестри затоа што околностите се менуваат, семејната динамика еволуира, а родителите се однесуваат различно кон децата врз основа на позиционирањата, а не само врз основа на личноста. Надворешните фактори на животната средина, како што се родителските очекувања, редоследот на раѓање, улогите на браќата и сестрите и семејните вредности, можат многу да влијаат врз тоа каква личност ќе станете.

Штетата од родителскиот диференцијален третман

Неодамнешна истражувачка студија спроведена од Јенсен и Јоргенсен-Велс (2025) анализирала многу голем збир на податоци од над 19.000 учесници и ги потврдила долгорочните развојни последици од родителскиот диференцијален третман.

-Децении истражувања истакнуваат дека диференцијалниот третман може да има негативни развојни последици, особено за помалку фаворизираните браќа и сестри - се вели во студијата.

Истражувачите откриле дека родителите имаат тенденција да им обезбедат поволен третман на децата кои се сметаат за попријатни и совесни. Поволниот третман бил поврзан со подобри долгорочни исходи, како што се подобро психолошко здравје, помалку проблеми во однесувањето и поздрави врски.

Дополнително, наодите од истражувањето сугерираат дека помладите браќа и сестри може да бидат склони кон помалку поволен третман, ставајќи ги овие лица во поголем ризик од негативни развојни исходи.

Вратете го вашето вистинско „јас“

Ако овој модел, од која било причина, ве потсетува на вашите животни искуства, никогаш не е предоцна да се репозиционирате. Формирањето на идентитетот е процес, а не фиксен ентитет. Постојат многу истражувања кои покажуваат дека живеењето автентичен живот со усогласување на вашето чувство за себе, со вашите вредности и верувања - е поврзано со поголема психолошка благосостојба и задоволство од животот.

Обидете се повторно, но овој пат свртете го сценариото. Наместо да изберете нишка фокусирана на она што другите го сакаат, фокусирајте се само на она што вие го сакате. Испробајте нови активности, хобија, социјални ангажмани, кариери итн., врз основа на вашите страсти и склоности. Она што можеби започнало како несвесна заштитна одбрана, може да стане свесно враќање на автентично самоизразување и личен раст.

Извор: psychologytoday.com

Фото: Freepik