Сувата пустина Атбаи во Источен Судан е веројатно едно од последните места каде што би се очекувале докази за древни сточари. Тоа е пустелија слична на површината на Марс, на која годишно паѓа едвај капка дожд. Но, Земјата во минатото била многу поинаква, вклучително и во овој негостољубив дел од Источна Африка.

Имено, токму таму се пронајдени карпести слики кои покажуваат дека во Атбаи живееле сточари четири илјади години пред Христа, но и пловеле бродови. Џулиен Купер, шефот на археолошкиот тим кој ги истражувал тамошните наоди, зборувал за ова истражување – имено, тимот открил 16 локации со насликани камења источно од суданскиот град Вади Халфа, во еден од најизолираните делови на Сахара.

Она што е заедничко за сите наоди, пишува Купер, е приказ на добиток, или поединечни крави или поголеми стада. Со оглед на денешната клима во областа, тоа е загатка бидејќи за одгледување добиток потребни се големи количини вода и зелени пасишта, а во денешни услови овие животни не би можеле да преживеат. Најблиските сточари во денешен Судан живеат на околу 600 километри јужно, каде што африканските монсуни создаваат зелена покривка погодна за одгледување животни.

Поради ова, приказите на добиток претставуваат еден од најголемите докази за теориите за поранешното постоење на „Зелената Сахара“. Постојат многу археолошки и климатски студии во цела Сахара, од Мароко до Судан, кои ја поддржуваат сликата за регион кој во далечното минато бил значително повлажен од денес. Климатолозите, археолозите и геолозите го нарекуваат „африкански влажен период“, со силни летни монсуни и дождови низ целиот континент, кои започнале пред 15.000 години и завршиле  пред околу 5.000 години.

Периодот на „Зелената Сахара“ е еден од најважните во историјата на човештвото бидејќи тогаш започнува времето на обработување на земјата и припитомување на животните во домашни животни. Во тој „влажен период“ локалните номади презеле крави, овци и кози од своите соседи на север, главно од Египет и Блискиот Исток. Пустината била тревна савана, низ која течеле реки, имало и помали езера, мочуришта и бунари, но и типични африкански диви животни како слонови, носорози и гепарди. Сосема различно од денешните сцени.

Говедата прикажани на цртежите не биле само извор на месо и млеко. Истражувањето на сликите покажало дека сопствениците во тоа време го промениле изгледот на овие животни. Нивните рогови често се деформирани, а телата им се украсени, меѓу другото, со „ѓердани“ кои им ги ставале околу вратот. Понекогаш добитокот се закопувал со луѓето во големи гробници, што сведочи за поврзаноста меѓу луѓето и животните, а исто така и за идентитетот на групите што живееле таму.

Кога „влажниот период“ завршил, околу 3000 пр.н.е., условите брзо почнале да се влошуваат. Езерата и реките пресушиле, а песокот ги проголтал пасиштата. Научниците се обидуваат да утврдат колку време било потребно за целосно исчезнување на условите за сточарство, бидејќи засега е познато само дека новиот, сушен период се случил во различни делови од регионот.

Тогаш човечката популација имала избор: или да ја напушти пустината или да се приспособи на сушните услови. За оние што заминале, најдобар избор бил Нил и неговата околина. Затоа, не е случајно што во тој период почнал подемот на понапредните земјоделски цивилизации во Египет и Судан.

Од друга страна, пустините како Атбаи биле речиси целосно напуштени бидејќи и најотпорните домашни животни не можеле да преживеат во новите услови. Камилите не се појавиле во тие краишта долго време, можеби околу две илјади години.

Миграцијата имала големо влијание врз животот на луѓето, како што се промените во начинот на исхрана, недостигот на млеко, промените во моделите на миграција кај сточарските семејства. Покрај тоа, номадите се вообичаено многу поврзани со животните што ги одгледуваат, така што имало промени во нивниот идентитет.

- Археолозите кои поминуваат толку многу време истражувајќи откритија од минатото често забораваат дека нашите предци имале емоции. Тие живееле, сакале и страдале исто како и ние денес. Напуштањето на животните кои често биле клучен дел од нивниот идентитет и со кои споделувале емотивна врска сигурно не било лесно - напишал Купер.

Сепак, сите овие откритија можат да бидат предупредување за денешните луѓе. Имено, поради брзите климатски промени, време е да се запрашаме како можеме да се приспособиме на нив. Како што пишува Купер, еден од најважните заеднички именители на сите култури е токму односот што го делиме со природата.

- Промените на животната средина ќе нè принудат да создаваме нови идентитети, симболи и значења - заклучил овој археолог.

Извор: tportal.hr

Фото: Freepik