Со терминот „Дислипидемија“ се подразбира ненормално покачени вредности на едни или сите липиди во крвта. Може да се манифестираат како покачени вредности на холестерол, ЛДЛ (лош холестерол) и триглицериди и намалени вредности на ХДЛ (добар холестерол). Може да бидат генетски (примарни) и стекнати (стекнати) .

Два типа на липопротеини носат холестерол до и од клетките. Едниот е липопротеин со мала густина или ЛДЛ. Другото е липопротеин со висока густина или HDL.

ЛДЛ (лош) холестерол
ЛДЛ холестеролот се смета за „лош“ холестерол, бидејќи придонесува за масни наслаги во артериите (атеросклероза). Ова ги стеснува артериите и го зголемува ризикот од срцев удар, мозочен удар и болест на периферната артерија (ПАД).

ХДЛ (добар) холестерол
ХДЛ холестеролот може да се смета како „добар“ холестерол затоа што уредно ниво може да заштити од срцев и мозочен удар. ХДЛ го носи ЛДЛ (лошиот) холестерол подалеку од артериите и се враќа во црниот дроб, каде ЛДЛ се распаѓа и се елиминира од телото. Но, ХДЛ холестеролот не го елиминира целосно ЛДЛ холестеролот.

Триглицериди
Триглицеридите се најчестиот вид маснотии во организмот. Тие складираат вишок енергија од вашата исхрана. Високо ниво на триглицерид во комбинација со висок ЛДЛ (лош) холестерол или низок ХДЛ (добар) холестерол е поврзано со масни наслаги во sидовите на артеријата, што го зголемува ризикот од панкреатит, срцев удар , мозочен удар ,др.

Причина за дислипидеми

Вашето тело природно го произведува целиот ЛДЛ (лош) холестерол што му е потребен. Нездравиот начин на живот го прави вашето тело да произведува повеќе ЛДЛ холестерол отколку што му треба. Ова е причина за висок ЛДЛ холестерол кај повеќето луѓе.

• Нездрава исхрана
• Недостаток на физичка активност
• Пушење или изложеност на чад од тутун
• Со прекумерна тежина или дебелина

Некои луѓе наследуваат гени од нивната мајка, татко или дури што ги предизвикува премногу холестерол. Ова се нарекува семејна хиперхолестеролемија.

Превенција и третман
Постојат два вида на третман и превенција на компликаци од дислипидемија-Нефармаколошки и фармаколочки третман.

Здрава исхрана
Највазнен фактор во нефармаколочкиот третман на дилипидемии е здрава исхрана . Најдобриот начин да го намалите холестеролот е да го намалите внесот на заситени масти(Говедско, јагнешко, свинско месо , путерот, кремот и сирењето, кокосово масло и путер од какао, како и палмино масло и палмино масло) и транс маснотии(транс мастите се наоѓаат во многу пржена храна.печива, како што се пецива, тесто за пица, кора од пита, колачиња и крекери и др) Намалувањето на овие масти значи ограничување на внесувањето на црвено месо и млечни производи направени со полномасно млеко. Наместо тоа, изберете обезмастено млеко, млечни производи со малку маснотии или без маснотии. Тоа исто така значи ограничување на пржената храна и готвење со здрави масла, како што е растително масло, маслиново масло.консумирање на овошје, зеленчук, цели зрна, живина, риба, јаткасти плодови и нетропски растителни масла, истовремено ограничувајќи ги црвените и преработени месо, храна и пијалоци засладени со натриум и шеќер.

Физчка активност
Седечкиот начин на живот го намалува HDL холестеролот. Помалку HDL значи дека има помалку добар холестерол за да се отстрани лошиот холестерол од вашите артерии. Физичката активност како, брзо одење, пливање, велосипедизам или дури се вазен фактор кај регулирање на дислипидемијa .

Откажување од пушење
Пушењето го намалува HDL холестеролот.Посебно кај лица со дислипидемија ако исто така пуши, ризикот од корорнарна срцева болест се зголемува повеќе отколку што би се случило на друг начин.Со откажување, пушачите можат да го намалат ЛДЛ холестеролот и да го зголемат нивото на ХДЛ холестерол. Исто така, може да помогне во заштитата на нивните артерии. Непушачите треба да избегнуваат изложеност на пасивно пушење.

Слабеење
Прекумерната тежина или дебелината имаат тенденција да го зголемуваат лошиот холестерол и да го намалат добриот холестерол. Но, губење на тежината од само 5% до 10% може да помогне во подобрувањето на нивото на холестерол.

Фармаколошки третман
Во медицинската пракас за третман на дислипидеми се користат низа формули и калкулатори кои го делат дислипидемите во разлицни степени на ризик од појава на крадио и церебрални исхемии ,во корелација со други заболувања и навики .


Најкористените лекови се Статините кои делуваат на намалување на вреденостите на холестерол и ЛДЛ како и намалување на ризикот од појава на исхемичен инцидент(запушување на крвен сад) со тоа што влиаат во стабилизирање на атеросклеротичните плаки кои се стварат во крвните садови од холестеролските депозити.

Каде и кога да се почне со статини

Луѓето кои немаат болести на крвните садови, но имаат еден или повеќе кардиоваскуларни фактори на ризик и поголем 10-годишен ризик од срцев удар(дијабетес, висок холестерол или висок крвен притисок или пушат и чиј 10-годишен ризик од срцев удар е 10% или поголем).

Луѓе кои веќе имаат кардиоваскуларни заболувања поврзани со стврднување на артериите(луѓе кои имале срцев удар, мозочен удар предизвикан од блокирање на крвен сад, микросхрана (минливи исхемични напади), болест на периферна артерија или претходна операција за отворање или замена на коронарните артерии)

Луѓе кои имаат многу висок ЛДЛ ("лош") холестерол и кои покрај диетална исхрана и активност нема подобрување на вредностите на холестеро и лдл Луѓе кои имаат дијабетес со или без дислипидемија со други ризик фактори .

Дислипидемија со покаценивредности на триглицериди( или комбинирана со покацени холестерол и ЛДл) се третира со друга група лекови –Фибрати.

И покрај користената терапија клучна улога во лекување на дислипидемии игра диеталниот режим ,активноста ,избегнување стрес,не консумирање алкоол и тутун кои може во комбинација со фармаколошки третман или самостално да го нормиализират нивото на масти во крв и превенција на многу болести.

Пишува: д-р Гојрат Сујлемани