Откако Владимир Путин вчера ѝ нареди на армијата да ги стави руските нуклеарни сили во состојба на готовност, стравот од нуклеарен напад ја зафати и неутралната Австрија, која е на нешто помалку од 500 километри воздушно од Украина. Деновиве Австријците сѐ повеќе се снабдуваат со дополнителни резерви на брашно, шеќер, сол, масло итн. Меѓутоа, она што е малку бизарно е купувањето таблети со калиум јодид што треба да се земаат во случај на тешки нуклеарни несреќи и радијација. Така, споменатиот лек го снема од австриските полици, па дури и на веб-страницата на онлајн аптеката веќе нема резерви.
Калиум јодид, кој спаѓа во групата лекови наречени противотрови, е стабилна јодска сол која може да ја спречи апсорпцијата на радиоактивен јод во тироидната жлезда, орган најчувствителен на тој изотоп, и да ја заштити од оштетување од зрачење. По земање нерадиоактивен јод, тироидната жлезда се заситува со него, што го блокира понатамошното акумулирање на радиоактивен јод.
Во случај на експлозија на нуклеарна бомба или топење на нуклеарна централа, радиоактивен јод се ослободува во воздухот и луѓето во близина го вдишуваат. Тироидната жлезда не може да прави разлика помеѓу калиум јодид и радиоактивен јод и ќе ги апсорбира и двете, но има способност да задржи само одредена количина во исто време. Значи, ако земате калиум јодид, тој го блокира влезот на радиоактивен јод на кој инаку би можеле да бидете изложени бидејќи ако вториот се акумулира во вашата штитна жлезда, може да предизвика рак. Ризикот е особено висок за доенчињата и децата изложени на радиоактивен јод, што беше потврдено од зголемената стапка на рак на тироидната жлезда кај децата изложени на воздух и контаминирано млеко по нуклеарната катастрофа во Чернобил во 1986 година.
По катастрофата во Фукушима Даичи во Јапонија, јапонските власти дистрибуираа 230.000 единици таблети калиум јодид во центрите за евакуација во околината, а на денот на катастрофата во Чернобил советските власти во блискиот град Припјат им поделиле апчиња на жителите како дел од планот за одговор при итни реакции, кога бил вклучен и период на карантин. Според извештајот составен од Нуклеарната регулаторна комисија на САД во јануари 1987 година, овој третман е одговорен за безбедно ниво на изложеност на радиоактивен јод кај 97 отсто од 206. евакуирани лица што биле тестирани во еден од центрите.
Фото: Freepik
Сепак, иако калиум јодидот може да биде важна алатка за заштита на општата популација од ефектите на радиоактивен јод, неговата ефикасност зависи од тоа колку брзо ќе го земете откако сте изложени на радиоактивен јод, колку брзо се апсорбира во крвта и на колку радиоактивен јод сте биле изложени. Исто така, доколку сте изложени на радиоактивен јод, мора да продолжите да земате таблети со калиум јодид онолку долго колку што трае изложувањето.
Во случај на радиолошки инцидент со радиоактивен јод, дистрибуцијата на таблети калиум јодид треба да биде клучен дел од националниот одговор на катастрофата, но тоа не треба да биде единствената стратегија и не мора да биде од корист за сите. Во 2004 година Националната академија на науките на САД го објави извештајот „Дистрибуција и употреба на калиум јодид во случај на нуклеарен инцидент“, кој советува дека калиум јодидот треба да биде достапен за доенчиња, деца, бремени жени и доилки и секој што е изложен на ризик од значителни здравствени последици поради акумулација на радиоактивен јод во тироидната жлезда во случај на радиолошки инцидент; сите помлади од 40 години што живеат во непосредна близина на нуклеарната централа.
Во извештајот пишува: „Луѓето на возраст над 40 години веројатно не треба да земаат таблети калиум јодид по нуклеарен инцидент бидејќи тие практично немаат ризик да развијат рак на тироидната жлезда поради зрачење и имаат поголема веројатност да развијат несакани ефекти од овие таблети отколку младите луѓе. Несаканите ефекти вклучуваат дисфункција на тироидната жлезда, како што е хипотироидизам, особено кај луѓе кои веќе имаат болест на тироидната жлезда. Меѓутоа, за доенчиња, деца, бремени жени и доилки и лица на возраст под 40 години, потенцијалните придобивки од земањето на овие таблети во случај на зрачење ги надминуваат можните несакани ефекти.
Треба да се забележи дека таблетите со калиум јодид ќе бидат корисни само ако е присутен радиоактивен јод; нема да придонесат за заштита од други видови радиоактивни изотопи. Иако е можно радиоактивен јод да биде присутен во повеќето работи што би ослободиле нуклеарен материјал, како што се нуклеарна бомба, валкана бомба или случајно и намерно ослободување или истекување, постојат многу други радиоактивни изотопи кои исто така може да бидат присутни и имаат сериозни ефекти.
Извор:
Slobodnadalmacija.hr
Фото: Freepik