Да се чита значи да се искуси светот многу повеќе, да се навлезе во животот на другите, да се организира знаењето според корисни шеми и категории. Неодамнешно истражување вели дека читањето ги подобрува емоционалната и когнитивната интелигенција, со менување и активирање на области на мозокот одговорни за овие квалитети.

Дали читањето е од суштинско значење за опстанокот на човечкиот вид? Можеби не. „Луѓето читаат и пишуваат само околу 5.000 години - премногу кратко за големи еволуциски промени“, вели Грег Милер во „Наука“. Добро ни одело десетици илјади години пред да се појави пишувањето. Но невронаучниците теоретизираат дека читањето ги „поврзува“ областите на мозокот што се одговорни за визијата и говорниот јазик. Дури и возрасните што учат да читаат подоцна во животот можат да ги искусат овие ефекти што им ја зголемуваат функционалната поврзаност со визуелниот кортекс. Ова може да биде начин на мозокот за филтрирање и приспособување на „поплавата“ од визуелни информации што го бараат нашето внимание во современиот свет.

Оваа подобрена комуникација помеѓу областите на мозокот може да претставува важна интервенција во развојните нарушувања. Истражување од Карнеги Мелон покажува дека 100 часа интензивно читање инструкции ги подобрува вештините за читање кај децата, а исто така го зголемува квалитетот на бела материја на нормално ниво. Според Томас Инсел, директор на Националниот институт за ментално здравје, наодите укажуваат на возбудлив пристап што треба да се тестира во третманот на менталните нарушувања, што повеќе се чини дека се должи на проблеми во специфичните мозочни „кола“.

Читањето не само што го подобрува спознанието туку може и да доведе до рафинирана теорија на умот, термин што го користат когнитивните научници за да опишат како им ги припишуваме менталните состојби на другите лица и како ги користиме состојбите за да ги објасниме и предвидиме активностите на тие други лица. Подобрената теорија на ум, или интуитивната психологија, може да резултира со поголемо ниво на емпатија, овозможувајќи ни да имаме подобри перспективи одеднаш и да се префрламе од една во друга перспектива.

Подобрената теорија на умот доаѓа првенствено од читањето наративи, велат истражувањата.

Со други зборови, читањето може ефективно да ја стимулира реалноста во мозокот и да произведе автентични емоционални реакции. Се чини дека мозокот не прави разлика помеѓу читањето за искуство и среќавањето на тоа искуство во реалноста. Различните видови текстови извлекуваат различни видови одговори. На пример, можеме да читаме или да слушаме роман, и наместо да ги доживееме сензациите, можеме да живееме неколку животи додека читаме.

Други истражувања покажуваат дека со читањето човек станува когнитивно и општествено повешт. А овој вид читање или слушање е она што е важно.