Соломон Аш бил полско-американски гешталт-психолог и пионер на социјалната психологија. Во 1950 година спровел еден од најпознатите и најконтроверзни експерименти во историјата, кој имал цел да го тестира степенот до кој поединецот избира сопствено мислење под влијание на мислењето на мнозинската група. Резултатите биле поразителни.
Експериментот, денес познат како експеримент на Аш, имал многу варијации, но во суштина бил многу едноставен - на субјектот ќе му се прикаже една линија со одредена должина и три други линии. Неговата задача била да каже која од трите линии е со иста должина како првата. Истовремено, разликата во должината не била мала, па одговорот бил сосема очигледен.
Испитаникот бил сместен во соба со уште седум други лица кои всушност биле соработници на Аш, без испитаникот да знае за тоа. Испитаникот секогаш седел на крајот од редот, па морал да ги слуша одговорите на оние пред него.
Во првиот случај, секој испитаник имал задача да даде своја независна процена во таканаречената „контролна група“, а околу 95 отсто од луѓето го дале точниот одговор.
Одговорите биле далеку поинтересни кога на соработниците на Аш им било наложено да прават намерни грешки!
Луѓето лесно паѓаат под влијание
Откако ги слушнале луѓето пред нив како даваат погрешни одговори, и испитаниците одговориле погрешно. Ова е докажано во 80 отсто од случаите!
На прашањето зошто покажале линија која очигледно не е иста како првата прикажана, одговорот обично бил дека не сакаат да се истакнуваат, да привлечат внимание кон себе или да создадат раздор во групата.
Понатамошните експерименти покажале дека конформизмот зависи и од бројот на луѓе во групата. Успехот на едно лице е многу мал (околу 5 отсто) кога има уште две лица во групата, конформизмот се зголемува на 15 отсто, потоа на 30 со тројца и 35 отсто со четири лица.
Конформизмот зависи и од двосмисленоста на задачата. Аш ја менувал должината на разликата помеѓу споредбените линии. Колку е поголема разликата во должината, толку е помал конформизмот. Во принцип, колку е потешка и двосмислена задачата, толку повеќе луѓето се усогласуваат.
Други заклучоци
По експериментот направен врз 50 студенти во Америка, тој дал други заклучоци. Колку е групата попривлечна, толку е поголема тенденцијата кон конформизам кон групните норми.
Испитаниците со висока самодоверба се усогласувале помалку од оние со ниска самодоверба, но од друга страна, конформизмот бил најголем кога испитаниците биле наградени за согласување со неточни одговори.
Заклучокот на Аш бил недвосмислен - тешко е да се одолее на притисокот на групата и да се задржите себеси во толпата.
Фото: Screenshot/YouTube