Стравот и стигмата што постојат во општеството и недоволната информираност се најголемите проблеми и предизвици на луѓето во Македонија што живеат со ХИВ или имаат сида. Ги тераат да мислат дека се различни од другите и дека ќе бидат одбиени од нив при секој обид да стапат во контакт. Луѓето со ХИВ мора да го кријат овој факт од околината, а најчесто и од семејствата.
Стравовите се зголемуваат кога одат на лекар. Доколку го соопштат ХИВ-статусот, велат тие, може да бидат одбиени за одредена услуга или третман.
Денес е Светскиот ден на сидата. Разговаравме со лице со ХИВ. Тој е член на Здружението за поддршка на лицата што живеат со ХИВ - „Заедно посилни“. Има 23 години и за неговиот ХИВ-статус знаат само мал број луѓе. Токму поради стравот со кој се соочуваат лицата со ХИВ, се договоривме за анонимност. Во разговорот го користиме псевдонимот Мартин.
- Никој, по никаква основа не сака и не треба да биде одбиен од средината во која живее и истовремено треба да ги ужива истите права како и другите – вели Мартин.
Дека го има вирусот ХИВ дознал при рутинско тестирање и за овој вирус и за други сексуално преносливи инфекции.
- Свесен сум дека сум го добил вирусот во периодот по последното рутинско тестирање. Кога дознав за мојот ХИВ-статус... Најпрвин, тоа беше огромно нешто, а поради мојата тогашна неинформираност, ми претставуваше голем страв и не знаев што треба да преземам во истиот момент – раскажува Мартин.

Знаат само најблиските пријатели

 За неговата состојба дознале само најблиските пријатели, кои безрезервно му дале поддршка и биле тука за него во некои од потешките моменти при прифаќањето на, како што вели, нешто ново во животот, како и при промените на самиот начин на живеење и справување со тоа. Мартин вели дека ги информирал внимателно.
- За секој од нив ова претставуваше нешто ново, нешто за кое не беа информирани, и пред секое вакво соопштување морав внимателно да бидам подготвен што и како да им пренесам. Прво, за да не ги загрижам и да знаат дека сум добар, а од друга страна да бидам спремен дека може да наидам на нечие неразбирање и неприфаќање и да се научам да го прифатам тоа – вели тој.
 Да се крие за вирусот, било огромен стрес.
- Стресот беше најголем додека самиот јас го прифаќав вирусот како дел од мене. Отпосле, постепено се намалуваше и со свесноста за тоа дека можам да го третирам и непречено да продолжам да живеам како и секој друг, па речиси исчезна тој стрес. Најтежок дел, сепак, остана криењето на оваа информација од моето семејство. Има моменти кога се чувствувам разочарано дека тие не знаат многу битен дел за мене и за моето здравје, меѓутоа, не сакам да ги загрижувам, се носам со тоа и не дозволувам да влијае врз нашите нас – објаснува Мартин.


Како живеат луѓето со ХИВ во Македонија?

Лицата со ХИВ во земјава имаат пристап до бесплатната антиретровирусна терапија. Тие добиваат бесплатни прегледи и контроли на Клиниката за инфективни болести.

- Јас имам ист начин на живот како и другите. Откако почнав со терапијата, нарушениот имунитет при инфицирањето ми се врати во нормала и продолжив да си ги извршувам секојдневните обврски. Редовно пијам терапија, па постигнав недетектабилно ниво на вирусот во крвта и со тоа сум свесен дека шансите и ризикот да му го пренесам на друго лице се еднакви на нула. На клиниката ми се овозможени бесплатни контроли на три до шест месеци заради проверка на текот на терапијата, како и дополнителни анализи за моето здравје. Покрај тоа, помошта и советувањата од социјалниот работник заедно со психологот на клиниката ми беа неизмерна поддршка да успеам да се справам со новонастанатата ситуација – раскажува Мартин.

 Го надминуваат стравот да комуницираат меѓу себе

Луѓето со ХИВ честопати се кријат едни од други и долго време не комуницирале и не се поддржувале, иако низ годините мораа да водат и битки за редовна антиретровирусна терапија.
- Поради самиот страв и стресот што може да настане при експонирање, ние што живееме со ХИВ сме внимателни при споделување на нашиот статус дури и со тие што се засегнати од него. Меѓутоа, преку разговорите со обучени советувачи што работат со лица што живеат со ХИВ и истовремено и работилниците што ги организираат од здружението „Заедно посилни“, успеваме да ги надминеме овие тешкотии и да си даваме меѓусебна помош секогаш кога ни е потребна. Проблемите со кои се соочуваме се слични и токму поради тоа се охрабруваме да комуницираме меѓу себе и да воспоставуваме пријателски односи - вели нашиот соговорник.
Тој не ги осудува оние што не би го прифатиле неговиот ХИВ-статус, туку вели дека се недоволно информирани. Подигањето на свеста за ХИВ во општеството би им го олеснило животот на сите оние што се соочуваат со вирусот, а во овој сегмент многу значајна е и едукацијата на лекарите.
- Така би го изгубил стравот дека ХИВ ќе биде причина да изгубам драг човек поради негова недоволна информираност за тоа со што се соочувам. Едукација на лекарите за да не ме одбијат за преглед или друга услуга само затоа што сум ХИВ-позитивен е исто така многу значајна. Многу е битно прифаќање на ХИВ како поим вирус, а не болест и истовремено тргање на табуата што, за жал, сè уште постојат – вели Мартин.

Најголемите желби
Лице со ХИВ може да биде успешен чинител во едно општество, но тоа мора да се олесни.
- Како што веќе кажав, придржувањето до нашата терапија ни овозможува да функционираме како и секое друго лице и да ги извршуваме секојдневните обврски. Не сме спречени да се унапредуваме во сите полиња за кои сме способни, талентирани и имаме желба за нив, така што ХИВ-статусот не нè спречува да придонесеме за општеството во повеќе сфери и да градиме кариери во кои се пронаоѓаме – вели Мартин.
Неговите најголеми желби се поврзани со намалување на стигмата и дискриминацијата со кои се соочуваат на повеќе полиња за да може слободно да функционираат без постојан страв или стрес дека некој ќе дознае за нивниот ХИВ-статус и ќе им предизвика некаква штета, нема да ги прифати или, пак, ќе направи да се чувствуваат непожелни во некоја ситуација.
- Меѓу најголемите желби е и да продолжиме да ги добиваме услугите што ни помагаат да го третираме ХИВ како хронична инфекција и, секако, што поскоро да се открие третман кој би успеал целосно да се избори со вирусот – додава тој.

Како се пренесува ХИВ
Вирусот се пренесува преку одредени телесни течности: крв, сперма, претсемена течност, вагинални секрети и мајчино млеко (никако преку плунка, урина и солзи). Во земјава до половина од годинава, според евиденцијата во Институтот за јавно здравје (од 1987 досега) имало 338 регистрирани случаи со ХИВ и сида. Од нив 83 се починати, а 255 лица живеат со ХИВ. Од невладините организации апелираат на што поголем број тестирања за вирусот. Велат дека последната научна студија за инфекцијата направена пред девет месеци покажува дека заразените што се на редовна терапија не можат да го пренесат вирусот. Меѓу другото, и поради тоа тестирањата и редовната терапија се особено значајни.