Долго најавуваните реформи во македонското образование никако да се случат. Се тежнее кон некаква форма, а содржината постојано е изоставена. И понатаму се наметнува ставот дека се неопходни темелни промени во образовната сфера, почнувајќи од наставните планови и програми за работа, учебниците, помагалата и уште многу, многу други наставни потреби. Нешто се почнало, па делумно се реализирало, а останатото од предвидениот реформски процес... кога? Тоа прашање засега нема одговор. Веројатно ќе продолжи во наредниов период како цел и стремеж на новиот министер за образование и наука. Верувам со целосен оптимизам! Сепак, ќе видиме.

Автор: Александар Адамовски, професор по македонски јазик и литература и француски јазик

Да тргнам од основниот лик со кој се краси секој еден наставник - ликот на наставата и воопшто на образованието, а тој е книжниот Дневник. Наставникот го личи со дневникот в рака. Така се влегува, така се работи и така се излегува во/од наставен час. Замената на книжниот со електронски дневник е апсурдна. И никако не ја олеснува работата на наставникот. Можеби, делумно. Наставниците се учени на пенкало в рака и на хартија, а не на електронски кликови. За мене лично, тој е незаменлив и многу е погрешно што е укинат. Секој со свое мислење и толкување, да се разбереме! Трајно, архивско сведоштво, за реализирана една наставна година, кој се чува до 10 години. А вака, сега... ем да го пополнуваме електронскиот дневник ем истиот треба да го печатиме и архивски да се заверува. Тоа, според мене, е дупла работа. И прашање е дали секој наставник, па и секој родител, умее толку вешто да се снаоѓа електронски? Треба да се согледаат и можностите, а не само нештото да се наметнува. Училишните обврски се запишуваат во дневникот на паралелката, и тоа било така со години, отсекогаш. Не е голема промена ако од книжен се премине на електронски дневник. И никакво оптоварување, а најмалку „хартиологија“ плус, не претставува традиционалниот (книжен) дневник. Тој треба да се врати во наставата. Дигитализацијата не започнува од дневникот на паралелката. Паралелно со тоа оди и зелената табла, на која се пишува со креда. Немам ништо против белата табла, каде што убаво се пишува со маркер, ниту пак против смарт-таблата која одлично функционира и навистина е од голема корист и помош во наставата. Но зошто да ги нема зелените табли, оние вистинските, училишни?

Можеби одговорот е дека се стари, дотраени, па нели има и убави, зелени табли на кои со краснопис се пишува, ем читливо ем разбирливо. Маркерот се троши и треба повторно да се купи. Кредата, исто се троши, но барем е заштеда. Зелена табла, во училниците, треба да има! Порано, сите што учевме осмолетка имавме ученичка книшка - трајно сведоштво за постигнатиот успех на училиште. Денес, таа ученичка книшка е заменета со евидентен лист хартија, кој од печатен, сега се користи како електронски достапен и видлив за родителите. Ученичката книшка не бледнее, таа се чува целиот живот. Можеби, еден ден, повторно ќе биде актуелна. Е-учебниците ретко кој ги користи (речиси никој). Во наставата има учебници, иако недостигот се чувствува речиси секоја учебна година. Настава, без учебници, без лектири и без прилози литература не ја бидува. Се знае како треба да се учи. Не знам зошто толку се инсистираше на електронски помагала кога веќе во наставата го имаме тоа што е потребно (колку-толку). Секој наставник континуирано се снаоѓа на свој начин. Иако, секогаш може да се поднови и прошири книжниот училиштен фонд. И на крај, во училница се изведува настава и се учи, а никако НЕ, на „Мајкрософт тимс“! Во вонредни (пандемиски) околности видовме што значи електронско учење. Тоа не е за нас! На пример, не може општински, па и државен натпревар да се одвива електронски со вклучена камера и вклучен микрофон. Тактики и манипулации, има. Па каква ќе биде валидноста на резултатите од тој натпревар? Што ќе се оценува на тој натпревар? Ако сакаме децата да останат неписмени и несоцијализирани, тогаш соодветна можност е електронската настава. Интеракцијата наставник-ученик во училница мора да продолжи, како што ја личи. И, секако, во минатиот текст пишував за тоа, а тука ќе повторам: читањето книга мора да се почитува. Таа навика не смее да се заборава и отфрлува! Наставниците мора да бидат поупорни во тоа настојување да ги мотивираат учениците да читаат. Нема успех доколку ученикот не прочитал ниту една книга (веројатно, има и такви).